ยิ่งนับวัน ‘สิ่งแวดล้อม’ กลายเป็นบทสนทนาใหญ่ระดับโลก ทุกฝ่ายต่างเห็นผลกระทบที่เด่นชัดมากยิ่งขึ้น จนอาจกล่าวได้ว่าสภาพภูมิอากาศของโลกกำลังจะอยู่ใน ‘จุดที่ไม่สามารถย้อนกลับไปได้’ (a point of no return) แต่ละประเทศจึงพยายามหาทางออกเพื่อแก้ไขปัญหาด้านสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืน แม้ว่าที่ผ่านมาจะมีการประชุมรัฐภาคีกรอบอนุสัญญาสหประชาชาติว่าด้วยการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ หรือ ‘COP29’ เพื่อเจรจาหาทางแก้ไขวิกฤตสภาพภูมิอากาศหรือภาวะโลกรวน แต่ไม่สามารถนำไปสู่การแก้ไขปัญหาอย่างเป็นรูปธรรมได้
นอกจากนี้ ในปีที่ผ่านมา ‘ปัญหาสิ่งแวดล้อม’ เริ่มสะเทือนมาถึงวิถีชีวิตของผู้คนโดยเฉพาะประเทศไทย กล่าวคือเป็นปีที่ประเทศไทยประสบกับภัยพิบัติบ่อยครั้งกว่าที่ผ่านมา ไม่ว่าจะเป็นไฟป่าในพื้นที่ภาคเหนือ ปัญหาฝุ่นพิษ หรือน้ำท่วมใหญ่ในหลากหลายจังหวัดทั่วประเทศ จนสร้างความเสียหายแก่ชีวิตและทรัพย์สินของผู้คนจำนวนมาก อีกทั้งยังซ้ำเติมปัญหาความเหลื่อมล้ำซึ่งเป็นหนึ่งในต้นตอสำคัญของปัญหาในสังคมไทยให้หนักหนาสาหัสขึ้นไปอีก
‘วันโอวัน’ ชวนผู้อ่านสำรวจผลงานตลอดปี 2567 เพื่อสะท้อนถึงปัญหาสิ่งแวดล้อมที่โลกกำลังเผชิญ และเหตุการณ์ภัยพิบัติครั้งใหญ่ในรอบปีที่ผ่านมาของประเทศไทย เพื่อเข้าใจสถานการณ์ด้านสิ่งแวดล้อมของโลกและพร้อมตั้งรับกับผลกระทบที่จะเกิดขึ้นในปีข้างหน้า
‘ไฟป่า-อุทกภัย’ ภัยพิบัติครั้งใหญ่ในวันที่โลกเดือด
ท่ามกลางสถานการณ์ไฟป่า น้ำท่วม และฝุ่นพิษตลอดปี 2567 ที่ผ่านมา ทำให้ทุกฝ่ายต่างเห็นพ้องร่วมกันว่าปัญหาด้านสิ่งแวดล้อมและปัญหาโลกรวนไม่ใช่เรื่องปกติอีกต่อไป อีกทั้งยังสะท้อนให้เห็นว่าภาครัฐไทยไม่พร้อมรับมือกับสถานการณ์ที่ต้องเผชิญ กล่าวคือหน่วยงานของภาครัฐไม่มีมาตรการหรือแนวทางการปฏิบัติสำหรับการแก้ไขปัญหาที่ต้องเผชิญ จนทำให้ชีวิตและบ้านเรือนของประชาชนได้รับความเสียหายจำนวนมาก
น้ำท่วม 2567: เชียงใหม่ที่ผมไม่เคยเห็น
งบบริหารจัดการน้ำ: จัดสรรกันอย่างไร จะแก้น้ำท่วม/แล้งได้ไหม?
‘อุทกภัย’ สัญญาณเตือนวิกฤตสิ่งแวดล้อมครั้งใหญ่จากธรรมชาติ กับ เพียรพร ดีเทศน์
เบื้องหลังการดับไฟป่าและสิ่งที่ภาครัฐควรคำนึง กับ สมบัติ บุญงามอนงค์
วิกฤตสิ่งแวดล้อมในเงื้อมมือ ‘รัฐ-ทุน’
หากนิยาม ‘ความยุติธรรม’ ว่าควรมีหน้าตาเช่นไร อาจกล่าวได้ว่าความยุติธรรมไม่ได้เกิดเพียงแต่ในตัวบทกฎหมายหรือรัฐธรรมนูญเพียงเท่านั้น แต่ยังหมายความรวมถึงความเป็นธรรมในการเข้าถึงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมที่ดีด้วย หรือที่หลายฝ่ายนิยามว่า ‘ความยุติธรรมด้านสิ่งแวดล้อม’
ทว่า สังคมไทยกลับยังไม่เข้าใกล้ ‘ความยุติธรรมด้านสิ่งแวดล้อม’ แม้แต่นิดเดียว เพราะรัฐและทุนยังคงยืนหยัดสร้างผลกระทบแง่ลบต่อวิถีชีวิตของชาวบ้านในหลายจังหวัด ภายใต้คำอธิบายอย่าง ‘เพื่อการพัฒนา’ ส่งผลให้โครงการของทุนใหญ่หรือนโยบายของภาครัฐ ทำให้ประชาชนหลายกลุ่มยังคงต้องทนทุกข์อยู่กับปัญหาสิ่งแวดล้อมที่รัฐและทุนเป็นผู้สร้างขึ้นต่อไปอย่างไร้จุดจบ
ปลาหมอคางดำ กับการจัดการวิกฤติ
“ค.ควาย อดอยาก – ฅ.ฅน อดตาย” การพังทลาย (อีกครั้ง) ของ ‘เวียงหนองหล่ม’ ด้วยกรงเล็บเมกะโปรเจกต์รัฐไทย
ชายโขงเชียงรายยามสายน้ำพยศ (1) : วิถีประมงในวิกฤต ใต้ลิขิต ‘เขื่อนไฟฟ้า’
ชายโขงเชียงรายยามสายน้ำพยศ (2): เขื่อนไฟฟ้าสู่โครงการรัฐ เคราะห์ซ้ำกรรมซัดของคนริมโขง
“Let me flow free” คำร้องขอจากลุ่มน้ำสาละวิน ถึง ‘เขื่อนน้ำยวม’ กัมปนาทในความเงียบ
ในน้ำมีมลทิน ในดินมีสารพิษ: โครงการ EEC ฝันร้ายของคนภาคตะวันออก?
เมื่อปัญหาถูกซ้ำเติมด้วยเปลวเพลิง: 14 ปีชีวิตใต้มลพิษบนผืนดิน ‘หนองพะวา’
เขื่อนปากแบง-เขื่อนหลวงพระบาง: การตะแบงของทุนและความบอบบางของชีวิตลุ่มน้ำโขง
บทสรุปจาก COP29 และกลไกฟื้นฟูสู่ความยั่งยืน
จากปัญหาด้านสิ่งแวดล้อมและภาวะโลกรวนที่กลายเป็นความท้าทายใหญ่ระดับโลก ส่งผลให้หลายประเทศหันมาใช้กลไกต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นการรวมตัวกันเพื่อเจรจาหาทางแก้ไขวิกฤตสภาพภูมิอากาศ การบังคับใช้กฎหมาย หรือการนำมาตรการทางการเงินมาแก้ไขปัญหาสิ่งแวดล้อม โดยหวังว่ากลไกเหล่านี้จะสามารถรับมือกับการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ หยุดยั้งความเสื่อมโทรมของสิ่งแวดล้อมและฟื้นฟูให้กลับมาเป็นเหมือนเดิมได้
COP29: วิกฤตโลกรวนราคาเท่าไร-ประเทศไหนต้องรับผิดชอบ?
‘ล็อบบี้-ฟอกเขียว’ เจาะประเด็น ‘COP29’ กับ ธารา บัวคำศรี
Biodiversity Net Gain: เมื่อการเพิ่มความหลากหลายทางชีวภาพกลายเป็นกฎหมาย
Nature Repair Bill: เมื่อออสเตรเลียซ่อมแซมธรรมชาติด้วยกลไกตลาดและการลงทุน
กฎหมายการฟื้นฟูธรรมชาติ (Nature Restoration Law): ความพยายามฟื้นสมดุลระบบนิเวศระดับทวีปของสหภาพยุโรป
Biodiversity Credit กลไกใหม่เพื่อการอนุรักษ์ความหลากหลายทางชีวภาพ
Nature Positive: กระบวนทัศน์ใหม่เพื่อการพัฒนาที่สมดุลกับธรรมชาติ
