ความตั้งใจแต่แรกของผมคือจะเขียนงานแยกเป็นประเด็น หากประเด็นนั้นมีเนื้อหาสาระมากก็จะเขียนติดต่อกันยาวหลายตอน เช่น เรื่องอาหารที่ได้เขียนไปแล้ว ซึ่งอันที่จริงยังมีเรื่องราวและรายละเอียดต่างๆ อีกมาก ทั้งนี้เพราะอาหารเป็นเรื่องที่มีพัฒนาการอยู่เสมอ มีพลวัตที่ซับซ้อนและไม่เคยหยุดนิ่ง แตกต่างกันไปตามแต่ละสังคม แต่ครั้งนี้ผมขอต้องเปลี่ยนประเด็นไปเขียนเรื่องความยากจนและคนจน เนื่องจากมีโอกาสได้อ่านและแลกเปลี่ยนความคิดเห็นกับคณะนักวิจัยแห่งมหาวิทยาลัยอุบลราชธานี ผู้ทำการศึกษาเรื่อง “ความจน: ความหมายและปฏิบัติการ”[1] ที่กระตุ้นให้ผมต้องกลับไปคิดทบทวนและค้นคว้าเกี่ยวกับเรื่องนี้อีกครั้ง ความยากจน…ไม่เคยมีข่าวดี! ความน่าประหลาดใจเกี่ยวกับ ‘ความยากจน’ คือเป็นปัญหาที่ดูจะแก้ไม่ได้ – จนทำให้ความยากจนดูเป็นเรื่องปรกติของชีวิต (เช่นเดียวกับปัญหารถติดในเมืองหลวง ที่นับวันก็ยิ่งหนักหนาสาหัสจนไม่มีใครพูดถึงเรื่องการแก้ปัญหา กลายเป็นความเป็นจริงประจำวันที่ต้องอดทนกันเอาเอง) – แม้ว่าในช่วงหลายทศวรรษที่ผ่านมารัฐบาลไทยได้พยายามที่จะแก้ไขปัญหาความยากจนของประเทศด้วยนานาวิธี แต่ความพยายามดังกล่าวดูเหมือนเป็น ‘การแสดง’ มากกว่า เพราะในความเป็นจริง อาจกล่าวได้ว่ารัฐบาลที่ผ่านมา – รวมทั้งชุดปัจจุบันนี้ด้วย – ล้มเหลวโดยเกือบสิ้นเชิงในการแก้ปัญหานี้ ความยากจนของประชากรจำนวนมากดูเลวร้ายลง ในขณะที่ความเหลื่อมล้ำทางเศรษฐกิจกลับมีมากขึ้น ช่องว่างระหว่างคนรวยและคนจนขยายห่างยิ่งขึ้น ประชากรทั้งในเมืองและชนบทที่มีหนี้สินมีจำนวนเพิ่มขึ้น ดังจะเห็นได้จากความเห็นของนักเศรษฐศาสตร์ผู้หนึ่งที่กล่าวว่า ตั้งแต่โควิด-19 ระบาด หนี้สินกลายเป็นนิวนอร์มอลของผู้คนจำนวนมาก เพราะผู้ที่ไม่เคยเป็นหนี้ก็มาเป็นหนี้ครั้งแรก ผู้ที่มีหนี้อยู่แล้วก็ต้องกู้จนไม่มีใครให้กู้ แม้แต่รัฐเองก็ต้องขยายเพดานเงินกู้ ซึ่งระบุรายงานของสำนักงานการวิจัยแห่งชาติ ที่พบว่า “หนี้ครัวเรือนในประเทศไทยสูงเป็นลำดับที่ 2 ของเอเซียตะวันออก คือสูงถึงร้อยละ 78.6 ของผลิตภัณฑ์มวลรวมประชาชาติ (GDP) […]