‘ก้าวไกล’ ถึง ‘MUDA’ : ชีวิตที่ไม่ง่ายใต้ปลายปืนนิติสงคราม(?) ของพรรคคนรุ่นใหม่ไทย-มาเลเซีย

ไม่เป็นที่น่าแปลกใจนักสำหรับใครหลายคน เมื่อศาลรัฐธรรมนูญมีคำวินิจฉัยยุบพรรคก้าวไกล ในวันที่ 7 สิงหาคมที่ผ่านมา เสมือนดั่งละครที่เดาตอนจบได้ไม่ยาก ท่ามกลางเสียงวิพากษ์วิจารณ์ว่านี่คือเกมนิติสงครามเพื่อตัดแขนตัดขาศัตรูทางการเมือง

ไม่ใช่แค่คนไทยเท่านั้นที่ออกมาตั้งคำถามและแสดงความกังวลถึงคำตัดสินของศาลรัฐธรรมนูญครั้งนี้ แต่ยังมีปฏิกิริยามากมายจากประชาคมนานาชาติที่ต่างเฝ้าจับตาสถานการณ์นี้อย่างใกล้ชิด โดยเฉพาะในกลุ่มประเทศซีกโลกตะวันตกและองค์กรด้านสิทธิต่างๆ

แม้รัฐบาลในกลุ่มประเทศเพื่อนบ้านอาเซียนของเรานั้นยังไม่ได้มีการแสดงท่าทีชัดเจนใดๆ ออกมาหลังคำตัดสิน แต่ก็พอได้เห็นปฏิกิริยาเล็กน้อยจากบุคคลมีชื่อเสียงทางการเมือง คนหนึ่งที่โดดเด่นคือ ไซด์ ซาดีค (Syed Saddiq) นักการเมืองหนุ่มวัย 31 อดีตรัฐมนตรีการกระทรวงเยาวชนและกีฬาของมาเลเซียในช่วงปี 2018-2020

“ยิ่งพวกเขากดปราบเราหนักเท่าไหร่ เราก็ยิ่งต่อสู้เพื่อเสรีภาพ ความยุติธรรม และประชาธิปไตย ได้อย่างเข้มแข็งขึ้นเท่านั้น … จงเข้มแข็งไว้ @pita.ig (ชื่อบัญชี Instagram ของพิธา ลิ้มเจริญรัตน์ อดีตหัวหน้าพรรคก้าวไกล) และเพื่อนๆ” คือข้อความที่ซาดีคเผยแพร่ทาง Instagram Story ของตัวเองหลังคำตัดสินของศาลรัฐธรรมนูญออกมาเพียงไม่กี่ชั่วโมง

ท่าทีของซาดีคเรียกได้ว่าเป็นการแสดงกำลังใจในฐานะเพื่อนร่วมอุดมการณ์ โดยซาดีคเคยบอกไว้ว่าเขามีพรรคอนาคตใหม่ (พรรคที่ถูกยุบก่อนมีตั้งพรรคก้าวไกลขึ้นมาใหม่ในปี 2020) เป็นหนึ่งในแรงบันดาลใจ จนนำไปสู่การตั้งพรรคการเมืองสำหรับคนรุ่นใหม่พรรคแรกและพรรคเดียวของมาเลเซียขึ้นมาในปี 2020 ภายใต้ชื่อพรรค MUDA (Malaysian United Democratic Alliance) โดยซาดีครับตำแหน่งหัวหน้าพรรคเอง พร้อมวางจุดมุ่งหมายของพรรคว่าจะทำการต่อสู้กับปัญหาเชิงโครงสร้าง พาประเทศหลุดพ้นจากวังวนการเมืองแบบเก่าที่สกปรก และเปิดพื้นที่ให้คนรุ่นใหม่ได้มีบทบาทในการกำหนดทิศทางประเทศมากขึ้น และเมื่อปลายปีที่แล้วนี้เอง MUDA ยังได้ประกาศไว้ว่ามีแผนที่จะสานความร่วมมือกับพรรคก้าวไกลอย่างเป็นทางการด้วย

แต่เมื่อย้อนไปพินิจพิจารณาประโยคสั้นๆ ที่ซาดีคเผยแพร่ออกมาอีกครั้งอย่างถี่ถ้วน อาจเห็นได้ว่าข้อความนี้ไม่น่ามีจุดประสงค์แค่เพื่อจะส่งกำลังใจให้พรรคก้าวไกลเท่านั้น แต่การเลือกใช้คำสรรพนามว่า “เรา” ในข้อความ อาจบ่งบอกถึงเบื้องลึกในใจซาดีคว่าพรรค MUDA ของเขาเอง ก็กำลังลงเรือลำเดียวกัน

ย้อนไปเมื่อวันที่ 8 พฤศจิกายน 2023 ศาลชั้นต้นกรุงกัวลาลัมเปอร์ได้พิพากษาว่าซาดีคมีความผิดในข้อหาทุจริตยักยอกทรัพย์และใช้อำนาจโดยมิชอบ ตั้งแต่สมัยที่ยังดำรงตำแหน่งเป็นรัฐมนตรี พร้อมกำหนดโทษจำคุกถึงเจ็ดปี และที่เลวร้ายกว่านั้นคือเขายังถูกพิพากษาให้ถูกเฆี่ยน ซึ่งทำให้เขากลายเป็นนักการเมืองคนแรกในประวัติศาสตร์ของมาเลเซียที่ต้องรับโทษดังกล่าว (อ่านรายละเอียดของเรื่องนี้ได้ที่ ไซด์ ซาดีค (Syed Saddiq) นักการเมืองโชคร้ายแห่งปีของมาเลเซีย)

อย่างไรก็ตาม ซาดีคได้ยื่นอุทธรณ์สู้คดีต่อเพื่อล้างมลทินให้ตัวเอง โดยเขายืนกรานมาตลอดว่าไม่ได้ทำความผิดตามที่ถูกกล่าวหา และที่สำคัญ คือเขาเชื่ออย่างเป็นมั่นเหมาะผ่านการให้สัมภาษณ์หลายครั้งว่า คดีความเหล่านี้มี “แรงจูงใจทางการเมือง”

ทำไมซาดีคถึงได้พูดอย่างนั้น

‘ก้าวไกล’ ถึง ‘MUDA’ : ชีวิตที่ไม่ง่ายใต้ปลายปืนนิติสงคราม(?) ของพรรคคนรุ่นใหม่ไทย-มาเลเซีย — **ไซด์ ซาดีค (Syed Saddiq)**
ภาพจาก: Facebook – Parti MUDA Malaysia

หากย้อนไปตั้งแต่จุดเริ่มต้น การตั้งข้อกล่าวหาเรื่องการยักยอกทรัพย์ของซาดีคเกิดขึ้นในเวลาเพียงไม่นานนัก หลังจากที่รัฐบาลแนวร่วมปากาตัน ฮาราปัน (Pakatan Harapan: PH) ที่นำโดยนายกรัฐมนตรี มหาเธร์ โมฮัมหมัด (Mahathir Mohamad) ในตอนนั้น เป็นอันต้องล่มไปในเดือนกุมภาพันธ์ 2020 หลังปกครองมาเลเซียอยู่ได้เพียงเกือบสองปี อันเนื่องมาจากปรากฏการณ์งูเห่าในซีกแนวร่วมรัฐบาล PH ยกโขยงไปจับมือกับแนวร่วมบาริซาน เนชันแนล (Barisan Nasional: BN) ที่นำโดยพรรคอัมโน (UMNO) รวมกันตั้งรัฐบาลใหม่ภายใต้ชื่อแนวร่วมเปอริกาตัน เนชันแนล (Perikatan Nasional: PN) โดยมี มูฮ์ยีดดีน ยาซซีน (Muhyiddin Yassin) หัวหน้าพรรคเบอร์ซาตู (Bersatu) เป็นนายกรัฐมนตรีคนใหม่ โดยเหตุการณ์ใหญ่ทางการเมืองนี้เป็นที่รู้จักกันดีในชื่อ Sheraton Move หรือความเคลื่อนไหวที่โรงแรมเชอราตัน อันเป็นสถานที่ทำดีลลับข้ามขั้ว

Sheraton Move เป็นเหตุให้ซาดีคที่เพิ่งจะลิ้มลองตำแหน่งรัฐมนตรีได้ไม่นาน และไม่ยอมข้ามขั้วเหมือนสมาชิกคนอื่นๆ ในพรรคต้นสังกัดของเขาอย่างเบอร์ซาตู เป็นอันต้องหลุดจากเก้าอี้ ทั้งยังถูกขับออกจากพรรคเบอร์ซาตูพร้อมกับมหาเธร์ ก่อนที่ในที่สุด เขาจะตัดสินใจแยกวงออกไปตั้งพรรค MUDA ในปลายปีเดียวกันนั้นเอง

แต่กว่า MUDA จะได้เป็นพรรคการเมืองอย่างเป็นทางการนั้นก็ไม่ใช่เรื่องง่าย เพราะแม้จะเปิดตัวตั้งแต่เดือนกันยายน 2020 แต่พรรคกลับถูกปฏิเสธการขึ้นทะเบียนจากหน่วยงานภายใต้กำกับดูแลของกระทรวงมหาดไทยมาหลายครั้ง โดยไม่มีการแจ้งเหตุผล จนเกิดการคาดเดาไปต่างๆ นานาว่าอาจเป็นเหตุจากความต้องการกลั่นแกล้งทางการเมืองของผู้กุมอำนาจต่อพรรคในตอนนั้น หรืออาจเป็นการกีดกันไม่ให้พรรคขึ้นทะเบียนได้ทันสู้ศึกเลือกตั้งครั้งที่กำลังจะมาถึง แต่ในที่สุด MUDA ก็ได้รับการรับรองเป็นพรรคการเมืองที่ถูกต้องตามกฎหมาย ในเดือนธันวาคม 2021 หรือนับจากวันเปิดตัวถึงกว่าหนึ่งปี

อย่างไรก็ตาม ท่ามกลางความทุลักทุเลของการตั้งพรรคใหม่หลังเป็นอันต้องร่วงจากเก้าอี้รัฐมนตรีและถูกขับออกจากพรรคในตอนนั้น ซาดีคก็ยังคงมีที่นั่งในสภาในฐานะ สส. ซีกฝ่ายค้าน ท่ามกลางภาวการณ์ที่ซีกรัฐบาลในสภากำลังเผชิญปัญหาเสียงปริ่มน้ำอย่างที่ต้องคอยลุ้นกันใจหายใจคว่ำ ด้วยจำนวนที่นั่งในสภาเพียง 110 เศษๆ จากทั้งหมด 220 ที่นั่ง มากกว่าที่นั่งของฝ่ายค้านเพียงเลขหลักหน่วย และในจังหวะนั้นเอง การตั้งข้อหาต่อซาดีคก็เกิดขึ้น ท่ามกลางการตั้งข้อสังเกตของผู้เชี่ยวชาญด้านการเมืองหลายคน รวมถึงซาดีคเอง ว่าการฟ้องร้องคดีความนี้ช่างมาในเวลาที่เหมาะเจาะ จนน่าสงสัยว่าอาจเป็นเกมเพื่อบีบซาดีคให้แปรพักตร์มาเติมเสียงให้ฝั่งรัฐบาล

ในระหว่างการไต่สวนคดีความของศาลชั้นต้น ชาริฟาห์ มาฮานี ไซด์ อับดุล อาซิส (Sharifah Mahani Syed Abdul Aziz) ผู้เป็นมารดาของซาดีค ได้กล่าวต่อหน้าผู้พิพากษาว่า ทุกครั้งที่ลูกชายของเธอโหวตสวนซีกรัฐบาลในสภา เธอและสามีของเธอ (พ่อของซาดีค) มักถูกคณะกรรมการป้องกันและปราบปราบการทุจริตแห่งมาเลเซีย (MACC) เรียกตัวไปสอบสวนทุกครั้ง พร้อมบอกว่าลูกชายของเธอคือ “เหยื่อทางการเมือง”

ไม่ใช่แค่นั้น ชาริฟาห์ยังแฉด้วยว่า ทีมสืบสวนของ MACC บอกเธอว่าการไต่สวนเธอและสามีจะสิ้นสุดลงก็ต่อเมื่อซาดีคยอมหันไปสนับสนุนรัฐบาล ขณะที่ ไฮจาน โอมาร์ (Hijan Omar) ทนายของซาดีค ก็เปิดเผยเช่นกันว่าเจ้าหน้าที่ระดับอาวุโสของ MACC คนหนึ่งได้พยายามพูดจาเกลี้ยกล่อมให้ซาดีคสนับสนุนรัฐบาลมูฮ์ยีดดิน เพราะมูฮ์ยีดดินคือผู้พาซาดีคเข้าสู่พรรคเบอร์ซาตู และยังคงเป็นห่วงเป็นใยซาดีคอยู่ โดยไฮจานบอกว่าบทสนทนาระหว่างเจ้าหน้าที่ MACC กับซาดีคนี้มีหลักฐานที่บันทึกไว้เป็นคลิปเสียงชัดเจน

MACC ที่อาจเปรียบได้กับ ป.ป.ช. (สำนักงานคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ) ของบ้านเรา เป็นหน่วยงานที่มักถูกวิพากษ์วิจารณ์เสมอมาว่าเป็นเครื่องมือทางการเมืองของรัฐบาลในการกำจัดศัตรูทางการเมือง และที่น่าตลกร้ายเมื่ออ้างอิงจากคำบอกกล่าวของทนายซาดีคเอง คือในคลิปเสียงดังกล่าว เจ้าหน้าที่ MACC คนนั้นพูดกับซาดีคด้วยตัวเองว่า MACC ก็มีบทบาทถูกใช้เช่นนั้นจริง

ขณะเดียวกัน ซาดีคยังบอกต่อสื่อด้วยตัวเองว่า เพื่อนๆ รอบตัวเขาหลายคนยังถูกเจ้าหน้าที่ MACC ข่มขู่ในระหว่างการให้ปากคำ กระทั่งเพื่อนของเขาออกแถลงการณ์เปิดเผยเรื่องนี้ การข่มขู่จึงยุติลงไป

แต่ดูเหมือนว่าซาดีคไม่ใช่คนเดียวที่ถูกบีบให้ย้ายฝั่ง เพราะในช่วงเวลานั้น อันวาร์ อิบราฮิม (Anwar Ibrahim) ซึ่งยังเป็นหัวหน้าแนวร่วมฝ่ายค้าน ก็ออกมากล่าวโทษรัฐบาลอยู่เนืองๆ ว่าพยายามใช้อำนาจบีบบังคับ สส. ฝ่ายค้านจำนวนหนึ่งให้แปรพักตร์ไปอยู่ฝั่งรัฐบาล

อย่างไรก็ตาม นักวิชาการด้านรัฐศาสตร์บางคนมองว่าการเล่นงานทางกฎหมายต่อซาดีคอาจไม่ใช่แค่การกดดันให้เปลี่ยนขั้วธรรมดา แต่เป็นไปได้ว่าเป็นความพยายามสกัดดาวรุ่ง เช่น อาวัง อัสมาน (Awang Azman) ศาสตราจารย์ประจำมหาวิทยาลัยมลายา (Universiti Malaya) ที่บอกว่าการพุ่งเป้าไปที่ซาดีคเป็นผลมาจากแรงสนับสนุนของประชาชนในตัวซาดีค จนทำให้เขาถูกมองว่าเป็นภัย ขณะที่ โอ เอ ซุน (Oh Ei Sun) จากสถาบันกิจการระหว่างประเทศแห่งสิงคโปร์ (Singapore Institute of International Affairs) ก็ตั้งข้อสังเกตว่าอาจเป็นเพราะพรรค MUDA เริ่มมีพลังทางการเมืองมากขึ้น จนอาจถูกมองว่าเป็นภัยคุกคามต่อผู้มีอำนาจ รวมถึงเป็นความพยายามลดทอนภาพลักษณ์ที่ใสสะอาดของตัวซาดีคเพื่อสกัดคะแนนนิยม

แต่ในระหว่างที่คดีความดำเนินมานี้เอง การเมืองมาเลเซียก็เดินมาถึงจุดเปลี่ยนอีกครั้งในการเลือกตั้งทั่วไปเดือนพฤศจิกายน 2022 อันนำมาสู่การสลับขั้วรัฐบาล โดยแนวร่วม PH กลับมาเป็นรัฐบาลอีกครั้งด้วยการจับมือแบบข้ามขั้วกับคู่ปรับเดิมอย่างแนวร่วม BN ภายใต้ชื่อ Unity Government หรือรัฐบาลเอกภาพ โดยมีอันวาร์ อิบราฮิม แกนนำ PH เป็นนายกรัฐมนตรีคนใหม่

การเลือกตั้งครั้งนั้นถือเป็นการเลือกตั้งใหญ่ครั้งแรกของพรรค MUDA โดยพรรคเลือกจับมือเป็นพันธมิตรอย่างหลวมๆ กับแนวร่วม PH ด้วยความคล้ายคลึงทางอุดมการณ์หลายอย่าง แต่แม้ MUDA จะถูกจับตาในฐานะพรรคน้องใหม่มาแรงในตอนนั้น แต่ท้ายสุดผลการเลือกตั้งก็พิสูจน์ให้เห็นว่าหนทางของพรรคยังอีกยาวไกลมาก เพราะจากการส่งผู้สมัครชิงตำแหน่ง สส. 6 ที่นั่ง พรรคชนะได้เพียง 1 ที่นั่ง นั่นคือที่นั่ง สส. เขตมัวร์ (Muar) ซึ่งผู้ชนะก็คือหัวหน้าพรรคอย่างซาดีคเอง ทำให้เขายังคงยึดที่นั่งในสภาได้ เพียงแต่พลิกกลับไปอยู่ซีกรัฐบาลอีกครั้ง

หากเชื่อเหมือนหลายคนว่าการตั้งคดีความต่อซาดีคมาจากแรงจูงใจทางการเมือง การผลัดเปลี่ยนอำนาจหนนี้ก็ดูน่าจะเป็นผลดีต่อคดีของซาดีค แต่จนแล้วจนรอด ชะตาฟ้าดินก็ยังไม่อยู่ข้างเขา

เดือนกันยายน 2023 หรือเพียงสิบเดือนหลังรัฐบาลอันวาร์เป็นรูปเป็นร่าง ซาดีคก็ประกาศนำพรรค MUDA ถอนตัวจากการเป็นแนวร่วมรัฐบาล เนื่องจากความไม่พอใจที่รัฐบาลอันวาร์เมินเฉย ในกรณีที่ศาลตัดสินให้อาหมัด ซาฮีด ฮามิดี (Ahmad Zahid Hamidi) หัวหน้าพรรคอัมโน ซึ่งก็ร่วมรัฐบาลกับอันวาร์อยู่ หลุดพ้นจากข้อหาทุจริตใหญ่ อย่างไรก็ดี กรณีซาฮีดเป็นแค่ฟางเส้นสุดท้ายของการตัดสินใจสะบั้นความสัมพันธ์ของ MUDA ต่อแนวร่วมรัฐบาลเท่านั้น เพราะก่อนหน้านั้น MUDA กับแนวร่วมแกนนำรัฐบาลอย่าง PH ก็มีความระหองระแหงกันมาเนืองๆ

หลังผ่านพ้นจากการถอนตัวจากแนวร่วมรัฐบาลเพียงสองเดือน การอ่านคำพิพากษาคดีความของซาดีคก็มาถึงแก่เวลา ซึ่งผลปรากฏว่าเขาถูกตัดสินให้มีความผิดตามที่ได้เล่าไปก่อนหน้านี้ คำตัดสินที่ออกมาจึงยังไม่อาจหลุดพ้นจากข้อสงสัยที่ว่าเป็นความต้องการเล่นงานซาดีค อย่างอัสรุล ฮาดี อับดุลลาห์ ซานี (Asrul Hadi Abdullah Sani) นักวิเคราะห์ด้านการเมือง ก็ตั้งข้อสังเกตเรื่องนี้เช่นกัน และให้เหตุผลอีกข้อหนึ่งว่าอาจเป็นเพราะ “บรรดาแกนนำในแนวร่วม PH มองว่า MUDA กำลังแย่งฐานเสียงคนรุ่นใหม่และคนเมืองไป”

หลายคนยังตั้งข้อสังเกตถึงการใช้บทลงโทษด้วยการเฆี่ยน โดยมองว่าอาจรุนแรงเกินกว่าเหตุ และยังดูสองมาตรฐาน เพราะเมื่อมองไปยังคดีทุจริตอื่นๆ อีกหลายคดีที่ใหญ่กว่านี้มาก ก็ยังไม่เคยเห็นว่ามีนักการเมืองคนไหนที่ถูกพิพากษาให้เฆี่ยนมาก่อน แต่เรื่องนี้ก็มีคำอธิบายในทางกฎหมายอยู่ เพราะตัวกฎหมายมีการบัญญัติให้มีข้อยกเว้นพิเศษต่อบุคคลบางกลุ่ม ได้แก่ สตรี และผู้มีอายุเกิน 50 ปี ซึ่งนักการเมืองโดยมากที่โดนคดีก็มักมีอายุกันแล้ว จึงเป็นเหตุให้ไม่ถูกพิพากษาให้ถูกเฆี่ยน

หลังคำพิพากษาออกมา ซาดีคได้แสดงสปิริตด้วยการลาออกจากตำแหน่งหัวหน้าพรรค MUDA ด้วยเหตุผลที่เขาบอกว่าผู้นำที่ดีต้อง “whiter than white” หรือบริสุทธิ์ปราศจากมลทิน ในเมื่อเขายังมีคดีความเป็นชนักติดหลังอยู่อย่างนี้ จึงยังไม่เหมาะสมสำหรับตำแหน่งหัวหน้าพรรค นอกเสียจากต้องไปต่อสู้ล้างมลทินตัวเองให้เสร็จสิ้นก่อนในศาลชั้นต่อๆ ไป อย่างไรก็ตาม ซาดีคยังคงไม่ลาออกจากตำแหน่ง สส. โดยประกาศสถานะว่าเป็น สส. ที่ไม่อยู่ทั้งฝ่ายรัฐบาลและฝ่ายค้าน แต่เป็นขั้วที่สามเพียงเสียงเดียวในสภา

สำหรับนักการเมืองหน้าใหม่อย่างซาดีค และพรรคที่เพิ่งถือกำเนิดมาได้ไม่ถึงสี่ปีอย่าง MUDA เรื่องราวที่ต้องเผชิญนี้นับว่าสาหัสสากรรจ์ แต่หากเทียบกับพรรคร่วมอุดมการณ์ในประเทศเพื่อนบ้านทางตอนเหนือ อย่างพรรคก้าวไกล หรืออาจย้อนไปถึงพรรคอนาคตใหม่แล้ว วิกฤตที่ MUDA กำลังเจออาจถือได้ว่ายังแค่เศษเล็บ เพราะขณะที่พรรคอนาคตใหม่-ก้าวไกล โดนถึงขั้นขุดรากถอนโคนทั้งพรรค พรรค MUDA ยังโดนแค่ที่ตัวหัวหน้าพรรคเท่านั้น

และหากจะว่าไป ก็ดูเหมือนว่าผู้มีอำนาจในฝั่งมาเลเซียคงไม่ได้มีความจำเป็นใดๆ ที่จะต้องบดขยี้พรรค MUDA มากนัก แม้ในช่วงแรกที่ MUDA กำลังกระแสแรงหลังก่อตั้งพรรคใหม่ๆ ข้อครหาที่ว่ามีการใช้นิติสงครามสกัดดาวรุ่งพรรคอาจยังฟังดูสมเหตุสมผล แต่เมื่อเวลาผ่านมาจนวันนี้ กลายเป็นว่าอันที่จริง MUDA ก็ไม่ได้มีพิษสงอะไรที่จะไปท้าทายโครงสร้างได้เหมือนอย่างที่ป่าวประกาศไว้เท่าไหร่นัก เห็นได้จากผลเลือกตั้งที่ผ่านมาไม่ว่าจะในระดับชาติหรือระดับท้องถิ่นที่พรรคแทบจะไม่ได้ที่นั่งใดๆ จนแทบไม่อาจแสดงบทบาทหรือสร้างแรงสั่นสะเทือนทางการเมืองได้ ซึ่งต่างจากพรรคอนาคตใหม่-ก้าวไกลที่ทะยานขึ้นอย่างรวดเร็วจนสร้างความตื่นตระหนกต่อระบอบ เพราะฉะนั้น การจะไปเล่นงานพรรค MUDA ทั้งยวงจึงอาจเปลืองแรงโดยใช่เหตุ

หากการโดนลงโทษทางกฎหมายของซาดีคในครั้งนี้คือนิติสงครามจริง จึงดูเหมือนว่าจะเป็นการพุ่งเป้าเฉพาะตัวไปที่ซาดีคมากกว่าจะเป็นการมุ่งหมายทำลายพรรค แต่อย่างไรเสีย นักวิเคราะห์การเมืองมาเลเซียหลายต่อหลายคนกลับมองว่ากระสุนปืนที่ถูกเล็งไปยังซาดีคนี่ล่ะที่จะแฉลบไปตัดถึงขั้วหัวใจของพรรค MUDA จนล้มลงอย่างไม่ตั้งใจ

เหตุผลข้อหนึ่งที่หลายคนพูดตรงกันคือเป็นเพราะที่ผ่านมา พรรค MUDA แบกชื่อเสียงไว้บนบ่าของซาดีคแต่เพียงผู้เดียว และไม่เห็นใครที่จะทาบรัศมีหรือก้าวขึ้นมานำพรรคแทนเขาได้ ซึ่งดันแคน แม็กคาร์โก (Duncan McCargo) ประธานฝ่ายกิจการระหว่างประเทศ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีนันยาง (Nanyang Technological University) ประเทศสิงคโปร์ ก็เคยกล่าวเทียบไว้ว่านี่คือสิ่งที่ทำให้ MUDA ต่างจากพรรคอนาคตใหม่-ก้าวไกล ที่สามารถปั้นคนอื่นขึ้นมาให้โดดเด่นได้ไม่แพ้หัวหน้าพรรค เพราะฉะนั้นหลายคนจึงคาดว่า หลังซาดีคตัดสินใจลาออกจากตำแหน่งหัวหน้าพรรค MUDA ก็คงอยู่ได้อีกไม่นานนัก

อย่างไรก็ตาม พรรค MUDA เองกลับไม่ได้มองตัวเองเช่นนั้น โดย อามิรา อิสยา อับดุล อาซิส (Amira Aisya Abdul Aziz) รักษาการหัวหน้าพรรค MUDA ได้ออกมาพูดว่า MUDA นั้นไม่ได้มีศูนย์กลางอยู่ที่ตัวบุคคล หากแต่อยู่ที่อุดมการณ์และนโยบายที่จะพาประเทศไปข้างหน้า พร้อมบอกว่า “เรามีหน้าที่ต้องพิสูจน์ให้เห็นว่าความเห็นเหล่านั้นไม่ถูกต้อง รวมทั้งทำให้พวกเขาเห็นว่าพรรค MUDA ใหญ่กว่าแค่คนหนึ่งคน”

แต่เรื่องผู้นำพรรคก็ไม่ใช่ประเด็นเดียวที่ MUDA ถูกวิพากษ์วิจารณ์ อีกปัจจัยสำคัญไม่แพ้กันที่นักวิเคราะห์หลายคนมองว่าจะชี้เป็นชี้ตายอนาคตพรรค MUDA ก็คือการมีฐานสนับสนุนจากมวลชนที่แข็งแกร่งพอ แต่เมื่อย้อนไปดูผลเลือกตั้งที่ผ่านๆ มาแล้ว ก็เห็นได้ว่า MUDA ยังสั่งสมมันได้ไม่มาก

แม้ว่ากลุ่มเป้าหมายหลักของพรรคจะเป็นกลุ่มคนรุ่นใหม่ที่อายุไม่ถึง 40 ปี ซึ่งเป็นประชากรส่วนใหญ่ของประเทศก็ตาม แต่กลายเป็นว่า MUDA ยังชนะใจพวกเขาไม่ได้มากนัก ในภาวะที่คนรุ่นใหม่ในมาเลเซียหันหน้าเข้าหาเชื้อชาตินิยมและศาสนานิยม สวนทางกับวิสัยทัศน์ของพรรคที่โอบรับความหลากหลายทางเชื้อชาติและศาสนา และขณะเดียวกัน ด้วยความที่ MUDA มักถูกจดจำในฐานะพรรคคนเมือง ก็ทำให้พรรคเจอความยากในการทะลวงฐานเสียงชนบท ซึ่งในหลายพื้นที่ก็มีพรรคการเมืองเก่าแก่สร้างฐานเสียงหยั่งรากไว้อยู่แล้วอย่างแข็งแกร่ง

ที่สุดแล้ว ชะตากรรมของ MUDA จึงอาจไม่ได้เหมือนกับพรรคอนาคตใหม่-ก้าวไกลที่สามารถเอาชนะใจคนในวงกว้าง จนมีฐานเสียงอย่างเหนียวแน่นและเติบโตขึ้นเรื่อยๆ แม้จะโดนยุบพรรคและต้องเปลี่ยนผู้นำทีมยกชุดก็ตาม

แต่หากจะฟันธงเลยว่าอนาคต MUDA กำลังมืดมิด ก็คงจะไม่ได้เสียทีเดียว เพราะในสนามการเมือง อะไรก็ย่อมเกิดขึ้นได้ จึงอยู่ที่ MUDA ที่จะต้องพิสูจน์ให้เห็นว่าพรรคจะยังสามารถยืนหยัดได้จริง โดยบทพิสูจน์แรกที่ต้องจับตาคือหลังการเลือกหัวหน้าพรรคคนใหม่ซึ่งคาดว่าจะเกิดขึ้นภายในปลายปีนี้

การขึ้นมาของหัวเรือพรรคคนใหม่อาจทำให้เราได้พอเห็นเค้าลางว่าพรรคจะยังประคับประคองตัวเองไปได้จริงหรือไม่ในวันที่ไม่มีดาวเด่นอย่างซาดีคเป็นหัวหน้าพรรค และในเวลาเดียวกันก็เป็นงานหนักของซาดีคเองที่ต้องพิสูจน์ตัวเองในกระบวนการยุติธรรมต่อไปว่าไม่ได้มีมลทินใดๆ ตามที่ถูกกล่าวหาจริง เพราะหากอดีตหัวหน้าพรรคที่ประกาศตัวว่าท้าชนคอร์รัปชันและมีผู้นำพรรคที่ “whiter than white” ต้องมาโดนข้อหานี้เสียเอง แบรนด์ของพรรคก็คงเสื่อมไปใช่ย่อย

พรรคคนรุ่นใหม่ในมาเลเซียเพื่อนบ้านของเราจึงกำลังอยู่ในภาวะต้องสู้ยิบตาไม่ต่างจากพรรคคนรุ่นใหม่บ้านเรา แม้ว่าบริบทสถานการณ์ที่ MUDA กับก้าวไกลกำลังเจอจะต่างกันหลายอย่างจนไม่อาจเทียบกันได้ทั้งหมด แต่บทเรียนที่ได้เห็นร่วมกันจากสองพรรคนี้ก็คือ “ไม่ใช่เรื่องง่ายหากคิดจะเป็นพรรคคนรุ่นใหม่ในภูมิภาคแถบนี้”

ภาพประกอบของภาพปก: Chanakarn Laosarakham / AFP + Jack TAYLOR / AFP และ Facebook – Parti MUDA Malaysia

อ่านเพิ่มเติมที่

ไซด์ ซาดีค (Syed Saddiq) นักการเมืองโชคร้ายแห่งปีของมาเลเซีย

ขบวนการคนหนุ่มสาวมาเลเซีย เมล็ดพันธุ์ที่ยังไม่งอก

“ผมมีพรรคอนาคตใหม่เป็นแรงบันดาลใจ”: Syed Saddiq หัวหน้าพรรคคนรุ่นใหม่ ผู้หมายเขย่าการเมืองมาเลเซีย

Muda: We’re bigger than Syed Saddiq

Syed Saddiq faced ‘pressure’ by Malaysia’s PPBM, his parents say during corruption trial

Charges against me were politically motivated: Syed Saddiq

Charges against Syed Saddiq politically suspicious, analyst says

Syed Saddiq’s charges prove Perikatan clinging for life by hounding opposition: observers

Analysis: Syed Saddiq’s graft punishment has triggered allegations of double standards. Here’s what Malaysia’s law says

Survival of Muda now depends on next leader after Syed Saddiq, say analysts