ประเด็นสำคัญ
- กสทช. มีหน้าที่จัดให้มีบริการโทรคมนาคมพื้นฐานโดยทั่วถึงและบริการเพื่อสังคม (Universal Service Obligation, USO) แต่กลับจัดสรรงบ USO จำนวนมากไปใช้ด้านอื่น อาทิ การฝึกทักษะ การให้บริการอินเทอร์เน็ตแก่หน่วยงานรัฐ หรือแม้แต่การจัดซื้ออุปกรณ์การแพทย์ ทั้งที่ยังไม่บรรลุเป้าหมายการเข้าถึงบริการโดยทั่วถึง
- บางโครงการ USO มีปัญหาด้านประสิทธิภาพ อาทิ การขยายบริการอินเทอร์เน็ตในพื้นที่ที่มีผู้ให้บริการและบางโครงการมีปัญหาความไม่โปร่งใสจนต้องหยุดชะงักไป
- กสทช. ต้องปรับปรุงกฎหมายที่เกี่ยวข้องและแผนงาน USO ให้ภารกิจหลักยึดโยงกับการสร้างการเข้าถึง พร้อมทั้งจัดให้มีกลไกลการมีส่วนร่วมและความรับผิดชอบที่ดี เช่น มีการปรึกษาหารือกับภาคส่วนต่างๆในการวางแผนงาน USO และเปิดข้อมูลผลการทำงานต่อสาธารณะ
คณะกรรมการกิจการกระจายเสียง กิจการโทรทัศน์ และกิจการโทรคมนาคมแห่งชาติ (กสทช.) มีพันธกิจการจัดให้มีบริการโทรคมนาคมพื้นฐานโดยทั่วถึงและบริการเพื่อสังคม (Universal Service Obligation, USO) ตามมาตรา 17 แห่งพระราชบัญญัติประกอบกิจการโทรคมนาคม พ.ศ. 2544 เพื่อขยายบริการให้ครอบคลุมพื้นที่ที่ไม่มีผู้ประกอบการให้บริการ (Availability) ในราคาที่ผู้มีรายได้น้อยเข้าถึงได้ (Affordability) รวมทั้งเอื้ออำนวยให้ผู้พิการและกลุ่มอื่นที่ต้องการความช่วยเหลือพิเศษเข้าถึง บริการพื้นฐานด้วย (Accessibility)
กสทช. ดำเนินงานด้าน USO โดยจัดทำแผนงาน USO และเรียกเก็บเงินจากรายได้ของผู้รับใบอนุญาตประกอบกิจการโทรคมนาคมมาเป็นงบประมาณสำหรับการปฏิบัติงาน จนถึงปัจจุบัน กสทช.จัดทำแผนงาน USO มาแล้วทั้งสามฉบับโดยมีงบประมาณเฉลี่ยปีละ 8 พันล้านบาทเทียบเท่าหรือมากกว่างบประมาณของหน่วยรัฐระดับกรมหลายแห่ง ซึ่งหากมีการบริหารจัดการที่ดี ก็น่าจะช่วยสร้างหลักประกันในการเข้าถึงบริการโทรคมนาคมพื้นฐานแก่ทุกคนในสังคมได้
แต่การปฏิบัติงาน USO ที่ผ่านมามีการจัดสรรงบจำนวนมากไปใช้กับภารกิจอื่น อาทิ การให้บริการอินเทอร์เน็ตแก่หน่วยงานรัฐ การจัดฝึกอบรมทักษะ หรือแม้แต่การจัดซื้ออุปกรณ์การแพทย์ และมีแผนที่จะสนับสนุนระบบโทรคมนาคมด้านความมั่นคงด้วย ทั้งที่คนบางกลุ่มยังเข้าไม่ถึงบริการโทรคมนาคมพื้นฐาน บางโครงการมีปัญหาการบริหารที่ไม่มีประสิทธิภาพโดยมีการลงทุนซ้ำซ้อนในพื้นที่ที่มีภาคเอกชนให้บริการและไม่สามารถขยายการเข้าถึงได้ตามเป้าหมาย บางโครงการประสบข้อครหาเรื่องความไม่โปร่งใสจนต้องหยุดชะงักไป ตลอดจนการบริหารงานในภาพรวมยังขาดกลไกการมีส่วนร่วมจากฝ่ายต่างๆที่ไม่ใช่หน่วยงานรัฐและไม่มีกลไกความรับผิดชอบต่อสาธารณะ
เพื่อให้การดำเนินงาน USO บรรลุเป้าหมายการสร้างการเข้าถึงโดยทั่วถึง กสทช. ต้องปรับปรุงกฎหมายที่เกี่ยวข้องและแผนงาน USO ให้ยึดโยงกับภารกิจการสร้างการเข้าถึง จัดทำระบบฐานข้อมูลแผนที่โครงข่ายบริการและข้อมูลอื่นที่จำเป็นสำหรับการวางแผนและบริหารจัดการด้าน USO ตลอดจนจัดให้มีกลไกลการมีส่วนร่วมและความรับผิดชอบที่ดี เช่น การปรึกษาหารือกับภาคส่วนต่างๆ ในการวางแผน USO และการเปิดข้อมูลผลการทำงานต่อสาธารณะ
101 PUB ชวนสำรวจปัญหาการปฏิบัติงานด้าน USO ของ กสทช. พร้อมวิเคราะห์สาเหตุของปัญหาและนำเสนอแนวทางการแก้ไข
ผลงานชิ้นนี้เป็นความร่วมมือระหว่างสภาองค์กรของผู้บริโภค และ The101.world
ดาวน์โหลดงานวิจัยได้: ที่นี่
