สมชาย ปรีชาศิลปกุล เขียนถึงหลักการ ‘ความเป็นอิสระของฝ่ายตุลาการ’ ที่จำเป็นต้องมี ‘การถูกตรวจสอบและความรับผิด’ เป็นหลักการสำคัญเคียงคู่กัน

สมชาย ปรีชาศิลปกุล เขียนถึงปรากฏการณ์ ‘ตุลาการนิยมล้นเกิน’ โดยยกกรณีศึกษาที่เกิดขึ้นในสถาบันตุลาการทั่วโลก ที่ขยับบทบาทจากการชี้ขาดประเด็นทางกฎหมายมาสู่การใช้อำนาจที่เป็นปฏิปักษ์ประชาธิปไตย

สมชาย ปรีชาศิลปกุล ‘สมมติเสวนา’ กับศาสตราจารย์ไพโรจน์ ชัยนาม ปรมาจารย์กฎหมายรัฐธรรมนูญผู้ล่วงลับ ถึงเรื่องการปฏิญาณตนต่อรัฐธรรมนูญของผู้ดำรงตำแหน่งสำคัญทางการเมือง

สมชาย ปรีชาศิลปกุล เขียนถึงหลักความเสมอภาคต่อหน้ากฎหมาย ซึ่งเป็นสิ่งที่ผู้ทรงความยุติธรรมต้องเคารพอย่างเคร่งครัด แถมยังบัญญัติไว้ในประมวลจริยธรรมของข้าราชการตุลาการด้วย

สมชาย ปรีชาศิลปกุล เขียนถึง ‘เครือข่ายปฏิปักษ์ประชาธิปไตย’ ซึ่งมีส่วนในการเกื้อหนุนชนชั้นนำเก่าให้สืบทอดอำนาจต่อไป และทำทุกวิถีทางเพื่อขัดขวางกลุ่มอำนาจใหม่ที่มาจากการเลือกตั้ง

สมชาย ปรีชาศิลปกุล วิเคราะห์หนังสือ ‘รัฐธรรมนูญ: ประวัติศาสตร์ข้อความคิด อำนาจสถาปนา และการเปลี่ยนผ่าน’ ของ ปิยบุตร แสงกนกกุล ที่ อุ๊ หฤทัย นำไปใช้เป็นหลักฐานการแจ้งความ

สมชาย ปรีชาศิลปกุล ชำแหละความบิดเบี้ยวและอยุติธรรมของอำนาจตุลาการ โดยเฉพาะในยุครัฐบาลเผด็จการ อันสะท้อนให้เห็นว่าการ ‘รับโทษ’ นั้นอาจไม่ได้มาคู่กับการ ‘รับผิด’ เสมอไป

สมชาย ปรีชาศิลปกุล เขียนถึงพัฒนาการและความตกต่ำของ ‘องค์กรอิสระ’ ตั้งแต่ยุครัฐธรรมนูญ พ.ศ.2540 ซึ่งยึดโยงอยู่กับประชาชน มาจนถึงรัฐธรรมนูญ พ.ศ.2560 ซึ่งถูกครอบงำเบ็ดเสร็จโดยระบอบอำนาจนิยม

สมชาย ปรีชาศิลปกุล เขียนถึงคดี ‘บ้านป่าแหว่ง’ บนดอยสุเทพ โดยตั้งคำถามถึงความเป็นกลางในการทำหน้าที่ของผู้พิพากษา ซึ่งอาจมี ‘อคติเชิงสถาบัน’ ทว่ากลบเกลื่อนด้วยการอ้างว่าเป็น ‘การทำตามกฎหมาย’

สมชาย ปรีชาศิลปกุล เขียนถึงการตัดสินคดี ‘มือปืนป๊อปคอร์น’ ที่เพิ่งผ่านพ้น พร้อมชี้ให้เห็นความไม่ชอบมาพากลในกระบวนการบังคับใช้กฎหมาย โดยเฉพาะกรณีของการฆ่าคนตาย ซึ่งผู้กระทำผิดอาจไม่ได้รับโทษเสมอไป