สมชาย ปรีชาศิลปกุล เขียนถึงพัฒนาการและความตกต่ำของ ‘องค์กรอิสระ’ ตั้งแต่ยุครัฐธรรมนูญ พ.ศ.2540 ซึ่งยึดโยงอยู่กับประชาชน มาจนถึงรัฐธรรมนูญ พ.ศ.2560 ซึ่งถูกครอบงำเบ็ดเสร็จโดยระบอบอำนาจนิยม

สมชาย ปรีชาศิลปกุล เขียนถึงคดี ‘บ้านป่าแหว่ง’ บนดอยสุเทพ โดยตั้งคำถามถึงความเป็นกลางในการทำหน้าที่ของผู้พิพากษา ซึ่งอาจมี ‘อคติเชิงสถาบัน’ ทว่ากลบเกลื่อนด้วยการอ้างว่าเป็น ‘การทำตามกฎหมาย’

สมชาย ปรีชาศิลปกุล เขียนถึงการตัดสินคดี ‘มือปืนป๊อปคอร์น’ ที่เพิ่งผ่านพ้น พร้อมชี้ให้เห็นความไม่ชอบมาพากลในกระบวนการบังคับใช้กฎหมาย โดยเฉพาะกรณีของการฆ่าคนตาย ซึ่งผู้กระทำผิดอาจไม่ได้รับโทษเสมอไป

สมชาย ปรีชาศิลป์กุล ย้อนต้นกำเนิด ‘วันรพี’ พร้อมทบทวนที่มาที่ไปของการยกย่องให้พระองค์เจ้ารพีพัฒนศักดิ์ เป็น ‘บิดาแห่งกฎหมายไทย’

สมชาย ปรีชาศิลปกุล สำรวจองค์ประกอบและที่มาของตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ ตั้งแต่ปี 2540 ถึงปัจจุบัน และชี้ให้เห็นว่าศาลรัฐธรรมนูญไทยกลับไร้ผู้เชี่ยวชาญด้านรัฐธรรมนูญ อีกทั้งยังไร้ซึ่งประชาชนด้วย

สมชาย ปรีชาศิลปกุล ชวนตั้งคำถามด้านกลับของข้ออ้าง “ความเป็นอิสระของศาล” ที่ต้องการปลอดการเมือง ปราศจากการแทรกแซงจากบุคคลภายนอก ว่าตุลาการจะยึดโยงกับประชาชนได้อย่างไร ภายใต้อุดมการณ์แบบเสรีประชาธิปไตย

สมชาย ปรีชาศิลปกุล สำรวจแนวโน้มและข้อถกเถียงว่าด้วยการขยายทางอำนาจของฝ่ายตุลาการในประเทศประชาธิปไตยใหม่ จากพื้นที่ทางกฎหมายสู่การเมืองและนโยบายสาธารณะ “ตุลาการธิปไตย” ส่งผลต่อหลักการแบ่งแยกอำนาจฝ่ายบริหาร นิติบัญญัติ และตุลาการอย่างไร นี่คือระบบอำนาจนิยมอีกแบบหนึ่งหรือไม่