2024 เป็นปีที่ทีมวันโอวันตั้งเป้าหมายว่าต้องการสื่อสารเรื่องเล่าจากพื้นที่ที่หลากหลายมากขึ้น นำมาสู่การล่องเรือ ขึ้นดอย เข้าถ้ำ บินลัดฟ้าตลอดหนึ่งปีที่ผ่านมา เป้าหมายหลักเพื่อสำรวจชีวิต ความคิด ความเชื่อ ความหวัง และความฝันของผู้คนให้หลากหลาย
เราสำรวจอดีตของมนุษย์โบราณในพื้นที่อำเภอปางมะผ้า
เราล่องลำน้ำโขงติดตามการสร้างเขื่อนปากแบงและเขื่อนหลวงพระบาง
เราเดินทางขึ้นดอย เรียนรู้วิถีชีวิตของชาวลาหู่ ลงลึกไปถึงคุณภาพชีวิต และประเด็นการศึกษา
เราบินลัดฟ้าไปสัมผัสบรรยากาศการเลือกตั้งประธานาธิบดีที่อินโดนีเซีย
เราสำรวจโรงงานขยะที่สร้างผลกระทบให้กับชาวบ้าน
และนี่คือผลงานภาพถ่ายเชิงสารคดีตลอดปี 2024 ที่วันโอวันคัดสรรจากการทำงานผ่านสายตาของสี่ช่างภาพ เมธิชัย เตียวนะ, กอบบุญ บูรโชควิวัฒน์, นิติพงษ์ การดี และธีรพัฒน์ แก้วชำนาญ
ชาวบ้านหาดไคร้กำลังเก็บ ‘ไก’ ในลำน้ำโขงท่ามกลางอากาศหนาวปลายเดือนมกราคม
ไกคือสาหร่ายน้ำจืดเส้นสีเขียวยาวที่พบมากตามหินในแม่น้ำโขง เป็นอาหารชั้นดีของทั้งคนและสัตว์น้ำ การมีอยู่ของไกถือเป็นตัวบ่งชี้ว่าระบบนิเวศลำนำโขงนั้นอุดมสมบูรณ์
วันโอวันลงพื้นที่จังหวัดเชียงราย พูดคุยกับชาวบ้านริมแม่น้ำโขง ในวันที่วิถีประมงดั้งเดิมกำลังเผชิญวิกฤตจากความผันผวนของสายน้ำ อันเชื่อว่าสัมพันธ์กับการเกิดขึ้นของเขื่อนตลอดลำน้ำ
อ่านได้ที่: ชายโขงเชียงรายยามสายน้ำพยศ (1) : วิถีประมงในวิกฤต ใต้ลิขิต ‘เขื่อนไฟฟ้า’ และ ชายโขงเชียงรายยามสายน้ำพยศ (2): เขื่อนไฟฟ้าสู่โครงการรัฐ เคราะห์ซ้ำกรรมซัดของคนริมโขง
เรื่อง: วงศ์พันธ์ อมรินทร์เทวา
ภาพถ่าย: กอบบุญ บูรโชควิวัฒน์
เปิดโลกการศึกษาใต้ร่มผ้าเหลืองของสามเณร ‘ไร้รัฐ-ไร้สัญชาติ’ จากพม่า ที่เข้ามาแสวงหาชีวิตใหม่ในไทย ทำความรู้จัก ‘ศูนย์การเรียนโพธิยาลัย’ อ.ดอยสะเก็ด จ.เชียงใหม่ สถาบันที่ประสิทธิ์ประสาททั้งวิชาธรรมและวิชาโลกให้แก่สามเณรกลุ่มนี้ อุปสรรคของนักเรียนในเพศบรรพชิตต่างจากนักเรียนทั่วไปอย่างไร และอะไรคือ ‘พรมแดน’ ที่ขวางกั้นโอกาสของพวกเขาเหล่านี้ไว้
อ่านได้ที่: ‘ศูนย์การเรียนสามเณรไร้รัฐ’ การศึกษาใต้ร่มกาสาวพัสตร์ที่ไร้เส้นพรมแดน
เรื่อง: เพ็ญพิชชา มุ่งงาม
ภาพถ่าย: เมธิชัย เตียวนะ
บรรยากาศการปราศรัยใหญ่ครั้งสุดท้ายของปราโบโว ซูเบียนโตก่อนเลือกตั้งอินโดนีเซีย 2024
เมื่อวันที่ 10 ก.พ. 2024 ปราโบโว ซูเบียนโต ผู้ลงสมัครเลือกตั้งประธานาธิบดีอินโดนีเซีย หมายเลข 2 ในนามทีม Advanced Indonesia Coalition พร้อมด้วยยิบราน รากาบูมิง รากา ผู้ลงสมัครคู่กันในตำแหน่งรองประธานาธิบดีและเป็นลูกชายคนโตของประธานาธิบดีโจโก วีโดโด ปราศรัยใหญ่ครั้งสุดท้ายเพื่อเรียกคะแนนเสียงมวลชนก่อนการเลือกตั้งในวันที่ 14 ก.พ.
ชมภาพชุดเต็มได้ที่: เฟซบุ๊ก The101.world
เรื่อง: วงศ์พันธ์ อมรินทร์เทวา
ภาพ: กอบบุญ บูรโชควิวัฒน์
แสงตะเกียงจากไกด์นำทางสาดส่องไปที่โลงไม้อายุนับพันปีที่อยู่ในถ้ำลอด ซึ่งเป็นหนึ่งในพื้นที่การสำรวจชีวิตมนุษย์โบราณ
วันโอวันพาไปค้นหาอดีตในปางมะผ้า จ.แม่ฮ่องสอน พื้นที่ที่พบร่องรอยการตั้งถิ่นฐานและการทำกิจกรรมของคนก่อนประวัติศาสตร์ย้อนไปถึงอายุ 32,380 ปี
ร่วมเดินทางไต่ผาและเดินถ้ำที่ซับซ้อนสูงชันเพื่อตามรอยหลักฐานจากโครงกระดูกมนุษย์โบราณ กระดูกสัตว์ โลงไม้ และร่องรอยการใช้ชีวิตของคนยุคก่อนประวัติศาสตร์
อ่านได้ที่ ในม่านหมอกกาลเวลาแห่งปางมะผ้า: ไต่ผาหาอดีตกาล สืบรากมนุษย์โบราณยุคก่อนประวัติศาสตร์
เรื่อง: ปาณิส โพธิ์ศรีวังชัย
ภาพถ่าย: เมธิชัย เตียวนะ
กัณหา แสนสุข เจ้าของร้านบ้านนาคคำชะโนดปูนปั้น กำลังปั้นหงอนเพื่อประดับรูปปั้นพญานาคที่เพิ่งออกจากแม่พิมพ์
วันโอวันตามรอยเส้นทางความเชื่อของคนลุ่มน้ำโขง จากภูลังกาถึงวังบาดาล เข้าใจพลวัตความเชื่อพญานาคที่เปลี่ยนตามยุคสมัย และทำความรู้จัก ‘เศรษฐกิจมูเตลู’ ที่มาพร้อมความเปราะบางทางเศรษฐกิจของคนในสังคม
อ่านได้ที่ ล่องนาคาวิถี: ศรัทธาพันปีและการเปลี่ยนรูปของความเชื่อพญานาค
เรื่อง: ปาณิส โพธิ์ศรีวังชัย
ภาพถ่าย: เมธิชัย เตียวนะ
จ่าแป – รัชชานนท์ เด็กหนุ่มวัย 17 ปี กำลังเดินทางไปยังคอกหมูบนดอย
จ่าแปเรียนจบ ป.6 จากโรงเรียนบ้านจ่าโบ่เมื่อตอนอายุ 15 ปี จ่าแปไม่ได้เรียนต่อในระดับชั้นมัธยมศึกษา เขาใช้เวลาส่วนใหญ่ไปกับการทำไร่ช่วยครอบครัวที่ปลูกข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ไว้สำหรับขายและปลูกข้าวไร่ไว้สำหรับบริโภคภายในบ้าน นอกจากนี้เขายังเลี้ยงไก่ไว้ใต้ถุนบ้าน และเลี้ยงหมูไว้ในคอกบนดอย
วันโอวันพาสำรวจชีวิตเยาวชนบนดอยสูง บ้านจ่าโบ่ อ.ปางมะผ้า จ.แม่ฮ่องสอน พูดคุยถึงความฝันและฟังเสียงสะท้อนจาก ‘เด็กดอย’ ที่ตอกย้ำว่าปัญหาความยากจนและความเหลื่อมล้ำทางโอกาสยังขวางกั้นความเป็นไปได้อื่นๆ ในชีวิตของพวกเขาอยู่
อ่านได้ที่: “สูงแค่ไหน ก็ไปไม่ถึง” ความฝันติดดอยและการรอคอยโอกาสของเยาวชนแม่ฮ่องสอน
เรื่อง: เพ็ญพิชชา มุ่งงาม
ภาพถ่าย: เมธิชัย เตียวนะ
ชาวบ้านสะเอียบนำจีวรส้มไปห่มรอบต้นไม้สูงใหญ่ประกอบพิธี ‘บวชป่า’ เนื่องในโอกาสครบรอบ 35 ปีคัดค้านเขื่อนแก่งเสือเต้น
ป่าสักทองคือชีวิตและจิตวิญญาณของชาวสะเอียบ หากโครงการใหญ่อย่างเขื่อนแก่งเสือเต้นกำเนิดขึ้น นอกจากจะทำให้พื้นที่ป่าสักทองหลายหมื่นไร่หายวับไปกับตาแล้วยังทำลายวิถีชีวิต วัฒนธรรม และจิตวิญญาณของพี่น้องชาวสะเอียบอีกด้วย
ชมภาพชุดเต็มได้ที่: เฟซบุ๊ก The101.world
เรื่อง : ชลธิชา ทักษิณาเวศน์
ภาพถ่าย : กอบบุญ บูรโชควิวัฒน์
บรรยากาศการเดินขบวน Bangkok Pride Festival 2024 เมื่อวันที่ 1 มิ.ย. 2024 จากบริเวณสนามกีฬาแห่งชาติไปยังสี่แยกราชประสงค์ โดยมีประชาชน นักท่องเที่ยว นักการเมือง และคนดังเข้าร่วมอย่างคึกคัก
ชมภาพชุดเต็มได้ที่: เฟซบุ๊ก The101.world
ภาพโดย เมธิชัย เตียวนะ
‘จิ้ง-พรชัย คล้ายโพธิ์ทอง’ ผู้ผลิต ‘ฟอนต์ซิ่ง’ เจ้าแรกๆ ของประเทศกำลังติดสติกเกอร์ลงบนรถกระบะของลูกค้า
วันโอวันชวนสำรวจวัฒนธรรมกระแสรองอย่าง ‘สติกเกอร์รถซิ่ง’ ที่สะท้อนภาพปากท้องและการสู้ชีวิตของแรงงานบนท้องถนนได้เป็นอย่างดี
เรื่อง: พรสุดา เสริฐจันทึก
ภาพถ่าย: เมธิชัย เตียวนะ
อ่านบทความได้ที่ : สติกเกอร์รถซิ่ง: ‘ศิลปะแหวกขนบ’ ของชีวิตแรงงานบนท้องถนน
มวลชนนั่งกินข้าวระหว่างทางเดินเท้าเข้าฟังปราศรัยของอานีส บัสเวดัน
ช่วงเช้าของวันที่ 10 กุมภาพันธ์ 2024 อานีส บัสเวดัน ผู้สมัครเลือกตั้งประธานาธิบดีอินโดนีเซียหมายเลข 1 จัดปราศรัยใหญ่ครั้งสุดท้ายที่สนามกีฬา Jakarta International Stadium (JIS) พร้อมกับคู่ชิงตำแหน่งรองประธานาธิบดี มูไฮมิน อิสกันดาร์ ก่อนที่การเลือกตั้งทั่วไปจะมีขึ้นในวันที่ 14 กุมภาพันธ์ 2024
ชมภาพชุดเต็มได้ที่: เฟซบุ๊ก The101.world
เรื่อง: วงศ์พันธ์ อมรินทร์เทวา
ภาพ: กอบบุญ บูรโชควิวัฒน์
ชาวลาหู่ดำและลาหู่แดงไขว้แขนจับมือกันล้อมวงเต้นรำในพิธีฉลองปีใหม่ของชาวลาหู่ซึ่งเรียกว่า ‘เขาะเจ๊าเว’ (ปีใหม่การกินวอ) พิธีฉลองปีใหม่นี้กินเวลายาวนานกว่า 12 วัน มีพิธีกรรมตั้งแต่เลี้ยงส่งผีหมู่บ้าน ทำข้าวปุ๊ก แลกของขวัญ เล่นลูกสะบ้า เต้นจะคึ และเลี้ยงอาหารที่ทำจากหมูดำ
วันโอวันชวนอ่านสารคดีว่าด้วยงานเทศกาลกินวอในวันปีใหม่ของชาวลาหู่ที่ปางมะผ้า จังหวัดแม่ฮ่องสอน ตามรอยค่ำคืนของสำรับหมูดำและการเต้นรำจะคึที่หมู่บ้านลึกในหุบเขา
อ่านได้ที่ ขึ้นเขา ‘กินวอ’ : เปิดสำรับหมูดำ เต้นรำรอบแสงไฟ ในยุคใหม่ของชาวลาหู่
เรื่อง: ปาณิส โพธิ์ศรีวังชัย
ภาพถ่าย: เมธิชัย เตียวนะ
เจ้าหน้าที่มูลนิธิบูรณะนิเวศกำลังเก็บตัวอย่างน้ำจากบ่อน้ำบริเวณใกล้กับโรงงานรีไซเคิล หลังจากมีการตรวจพบการซุกซ่อน #กากแคดเมียม ในหลายโรงงานและหลายพื้นที่ หนึ่งในนั้นคือ โรงงานรีไซเคิลในตำบลคลองกิ่ว อำเภอบ้านบึง จังหวัดชลบุรี ที่ซุกซ่อนกากแคดเมียมมากถึง 4,391 ตัน
วันโอวันชวนเปิดประตูโรงงานรีไซเคิลทุนจีน ตำบลคลองกิ่ว จังหวัดชลบุรี ที่เรียกได้ว่ามีความผิดแทบทุกตารางนิ้ว แต่กฎหมายไม่สามารถบังคับใช้ได้
เรื่อง: ศุภวิชญ์ ศิริสวัสดิ์วัฒนา
ภาพถ่าย: ธีรพัฒน์ แก้วชำนาญ
เรือกำลังล่องผ่านไซต์ก่อสร้างขนาดใหญ่ที่บดบังทิวเขาอันอุดมสมบูรณ์ ซึ่งเมื่อก่อสร้างเสร็จจะกลายเป็น ‘เขื่อนหลวงพระบาง’
วันโอวันพาล่องเรือจากห้วยทรายถึงหลวงพระบาง มองชีวิตของคนลุ่มน้ำโขงผู้ได้รับผลกระทบจากการสร้างเขื่อนปากแบงและเขื่อนหลวงพระบาง รวมถึงผลกระทบต่อคนไทยที่ต้องจ่ายค่าไฟทุกคน
อ่านได้ที่ เขื่อนปากแบง-เขื่อนหลวงพระบาง: การตะแบงของทุนและความบอบบางของชีวิตลุ่มน้ำโขง
เรื่อง: ปาณิส โพธิ์ศรีวังชัย
ภาพถ่าย: เมธิชัย เตียวนะ
‘หมอเตย’ – สัตวแพทย์หญิงจุฑามาศ สุพะนาม กำลังทำแผลให้ลิงลพบุรีที่ถูกทำร้ายจากลิงกลุ่ม alpha male
“ลิงพวกนี้อยู่ท่ามกลางการจราจรที่ค่อนข้างหนาแน่นในตอนเช้าและตอนเย็น และอยู่ใจกลางเมือง เพราะฉะนั้นอุบัติเหตุจากการถูกรถชนหรือการอดอาหารจะเกิดขึ้นได้ การที่อาหารไม่พอเพียงในแต่ละฝูง ไม่มีที่ให้กินอาหาร ไม่มีน้ำดื่มสะอาด ทำให้มีความเครียดเกิดขึ้นระหว่างฝูงด้วยกันเอง พอเกิดการทะเลาะกัน ก็เลี่ยงไม่ได้ที่จะมีหลายตัวที่เป็นลิงที่อ่อนแอ หนีไม่ทันจนโดนทำร้าย หรือบางตัวเป็นลิงนักสู้ เป็นกลุ่ม alpha male ซึ่งมีหน้าที่ปกป้องฝูงอยู่แล้ว พวกนี้ก็จะมีบาดแผลหรือรอยคมเขี้ยวของอีกฝูงหนึ่งกัด ซึ่งเป็นสาเหตุของการนำเชื้อบาดทะยักเข้าสู่ร่างกาย” หมอเตยอธิบาย
วันโอวันชวนทำความรู้จักอาณาจักรลิงลพบุรี ปัญหาที่ผ่านมาเป็นอย่างไร คนกับลิงอยู่กันแบบไหน และเราจะมีทางออกแบบไหนได้บ้าง
อ่านได้ที่ ลิงโลกเก่าในเมืองใหม่: ลิงลพบุรี ปัญหา ‘ลิงแก้แห’ ที่ควรแก้ได้
เรื่อง: ปาณิส โพธิ์ศรีวังชัย
ภาพ: เมธิชัย เตียวนะ
ห้องพักรายวันในโรงแรมย่านหัวลำโพงกลายเป็นที่พักพิงใหม่ของเด็กข้างถนนหลังช่วงโควิด-19
เป็นเรื่องน่าหวาดหวั่นเมื่อคิดว่าเด็กสักคนจะหนีออกจากบ้านมาอยู่ในโลกภายนอกโดยไร้เกราะกำบัง แม้เป็นไปได้ยาก แต่ก็เป็นไปแล้วที่การนอนข้างถนนทำให้เด็กกลุ่มหนึ่งรู้สึกสบายใจกว่าการนอนในบ้านที่มีคนในครอบครัวอยู่ด้วย
สำหรับนักเดินทางวัยแรกรุ่นเหล่านี้ การเดินทางของพวกเขาล้วนเริ่มต้นจากความจำเป็นทางจิตใจ โดยไม่ทันคิดว่านอกจากนรกในบ้านที่เขาหนีมาแล้ว ยังมีนรกอีกมากมายรอเขาอยู่ภายนอก
วันโอวันชวนสัมผัสโลกของเด็กข้างถนนย่านหัวลำโพง หลากเรื่องเล่าของเด็กที่หนีความรุนแรงในครอบครัวมาใช้ชีวิตภายนอก ก่อนร่วงหล่นไปในกับดักของผู้ใหญ่ที่ทำให้พวกเขาต้องต่อสู้กับความผิดพลาดนานา
อ่านได้ที่: ‘เด็กหัวลำโพง’ สังเวียนข้างถนนของชีวิตไร้ปลายทาง
เรื่อง: วจนา วรรลยางกูร
ภาพถ่าย: ธีรพัฒน์ แก้วชำนาญ
สุสานคอนเซ็ปชัญมีคอนโดที่ยังว่างเหลือเพียง 61 ห้องจากทั้งหมด 543 ห้อง
การขยายตัวของเมืองและจำนวนคนที่เพิ่มมากขึ้นทำให้พื้นที่ฝังเริ่มมีจำกัด ทางวัดคอนเซ็ปชัญแห่งพระแม่เจ้าที่ซอยสามเสน 11 กรุงเทพฯ จึงตัดสินใจสร้างซองบรรจุศพ หรือภาษาชาวบ้านคือ ‘คอนโด’ เพื่อจัดการร่างผู้เสียชีวิตในลักษณะอาคารแนวตั้งสามชั้น พอคอนโดหลังที่หนึ่งเต็มก็สร้างคอนโดหลังที่สอง ถัดจากสองก็เป็นสาม ค่อยๆ สร้างเพิ่มจนตอนนี้มีคอนโดอย่างน้อยห้าหลังด้วยกัน
อ่านฉบับเต็มได้ที่: วัดคอนเซ็ปชัญ : ในวันที่ไม่เหลือผืนดินให้ฝังร่าง ‘สุสานคอนโด’ จึงเป็นบ้านหลังสุดท้าย
เรื่อง: ชลธิชา ทักษิณาเวศน์
ภาพถ่าย: นิติพงษ์ การดี
สารพิษบนผืนดิน ‘หนองพะวา’
สายฝนตกลงมากระทบพื้นโรงงาน อีกทั้งยังตกกระทบไปยังของเหลวสีสะท้อนแสงซึ่งเดาได้ไม่ยากว่าคือสารพิษ ทำให้กลิ่นเหม็นยิ่งลอยตีจมูกเหล่าผู้มาเยือน
“ระยะเวลากว่า 14 ปีนับตั้งแต่ที่โรงงานเข้ามาทักทายชีวิตของชาวบ้าน พื้นที่หนองพะวากลายเป็น ‘พื้นที่ตัวอย่าง’ ที่สะท้อนให้เห็นถึงชุมชนที่ได้รับผลกระทบจากโรงงานอุตสาหกรรมอย่างแสนสาหัส เพราะสารพิษอันตรายและการฝังกลบที่ไม่ได้มาตรฐานส่งผลกระทบต่อสุขภาพและสิ่งแวดล้อมในชุมชนหนองพะวาอย่างหนัก จนภาพของทุ่งสีเหลือง น้ำสีดำ หรือภาพต้นไม้ยืนต้นตาย กลายเป็นภาพที่ผู้คนในสังคมไทยต่างคุ้นตา
“สถานการณ์ในพื้นที่หนักหนาสาหัสขึ้นเมื่อวันที่ 22 เมษายน 2024 โรงงาน ‘วิน โพรเสส’ ไฟไหม้ ส่งผลให้ชาวชุมชนหนองพะวาต้องเผชิญกับเหตุการณ์ที่เป็นเหมือนเคราะห์ซ้ำกรรมซัดจากความไม่รับผิดชอบของคนเพียงหยิบมือ โดยมีสื่อมวลชนรายงานว่า หลังจากเหตุการณ์ครั้งนั้นชาวบ้านหนองพะวาต้องประสบกับผลกระทบทางด้านสุขภาพ”
วันโอวันชวนสำรวจเรื่องราวของพื้นที่ ‘หนองพะวา’ หลังเผชิญเหตุการณ์ไฟไหม้ครั้งใหญ่ จนทำให้สถานการณ์ปัญหามลพิษในพื้นที่ย่ำแย่ลงกว่าเดิม
อ่านได้ที่: เมื่อปัญหาถูกซ้ำเติมด้วยเปลวเพลิง: 14 ปีชีวิตใต้มลพิษบนผืนดิน ‘หนองพะวา’
เรื่อง: ศุภวิชญ์ ศิริสวัสดิ์วัฒนา
ภาพถ่าย: กอบบุญ บูรโชควิวัฒน์
