‘ยุบ NHS England’ ไม่ใช่การยกเลิกประกันสุขภาพถ้วนหน้า แต่สิ่งนี้กำลังบอกอะไร?

ภาพถ่าย: Leon Neal / POOL / AFP

การปฏิรูประบบสุขภาพถือเป็นโจทย์ใหญ่ของผู้นำประเทศทั่วโลก เช่นเดียวกับสหราชอาณาจักรซึ่งก่อตั้งบริการสุขภาพแห่งชาติ หรือ National Health Service (NHS) ตั้งแต่ปี 1948 และกลายเป็นประเทศตะวันตกประเทศแรกที่มีบริการรักษาพยาบาลฟรีให้แก่ประชาชนทุกคน

ตลอดระยะเวลา 77 ปีนับตั้งแต่การก่อตั้ง NHS ได้ผ่านร้อนผ่านหนาวมามาก แต่คงไม่สั่นสะเทือนเท่ากับวันที่ 13 มีนาคม 2025 ที่รัฐบาลอังกฤษนำโดยนายกรัฐมนตรีเคียร์ สตาร์เมอร์ (Keir Starmer) ได้ออกแถลงการณ์ยุบ NHS England ซึ่งถือเป็นจุดจบขององค์กรของรัฐที่ไม่ใช่ส่วนราชการ (quango) ที่ใหญ่ที่สุดในโลก

การยกเลิก NHS England นี้ไม่ใช่การยกเลิกสิ่งที่ดีของบริการสุขภาพแห่งชาติ เช่น ระบบประกันสุขภาพที่ครอบคลุม แต่เป็นการยกเลิกบทบาทขององค์กรที่ทำหน้าที่บริหาร โดยให้ Department of Health and Social Care (DHSC) มาทำหน้าที่แทน พูดง่ายๆ คือ ยุบรวม NHS England ไปไว้ที่ DHSC เหตุการณ์นี้จัดได้ว่าเป็นการปฏิรูปครั้งสำคัญที่สุดของบริการสุขภาพแห่งชาติของสหราชอาณาจักรนับตั้งแต่ก่อตั้ง

Britain’s Prime Minister Keir Starmer delivers a speech on a plan to reduce NHS waiting times, during a visit to the South West London Elective Orthopaedic Centre (SWLEOC) in Epsom, south-west of London on January 6, 2025. (Photo by Leon Neal / POOL / AFP)

NHS England คืออะไร ทำไมรัฐบาลจึงตัดสินใจยุบ?

NHS England เป็นองค์กรที่บริหารระบบสาธารณสุขโดยอิสระจากรัฐบาล ทำงานคล้ายองค์กรมหาชนบ้านเรา จัดเป็นองค์กรของรัฐที่ไม่ใช่ส่วนราชการ (quasi-autonomous non-governmental organization: quango) ที่ตั้งขึ้นมาเพื่อภารกิจเฉพาะ มีความเป็นอิสระจากการควบคุมตรวจสอบโดยตรงของรัฐบาล

ต้นกำเนิดของ NHS England เริ่มขึ้นเมื่อปี 2012 โดยรัฐบาลพรรคอนุรักษนิยมดำเนินการปฏิรูป NHS ครั้งใหญ่ผ่าน Health and Social Care Act 2012 กฎหมายฉบับนี้ปรับโครงสร้างการบริหารระบบสุขภาพอังกฤษอย่างมาก โดยยกเลิกหน่วยงานสุขภาพระดับเขตเดิมและตั้งกลุ่มจัดซื้อบริการสุขภาพที่นำโดยแพทย์ (Clinical Commissioning Groups: CCGs) ขึ้นมาแทน รวมถึงจัดตั้งองค์กร NHS England เพื่อบริหารงบประมาณและวางแผนบริการในระดับชาติแทนกระทรวง

การปฏิรูปปี 2012 นี้ยังขยายบทบาทของภาคเอกชนในการให้บริการสุขภาพ และเน้นการแข่งขันระหว่างผู้ให้บริการมากขึ้น พูดง่ายๆ คือ แยกการบริหารระบบสุขภาพออกจากระบบราชการ โดนจัดให้มีโครงสร้างใหม่ที่ทำงานบริหารคล้ายเอกชน หวังว่าจะประหยัดเงินภาษีประชาชน

การปฏิรูปของพรรคอนุรักษนิยมครั้งนั้น วางอยู่บนเหตุผลของการเพิ่มประสิทธิภาพภาครัฐตามหลักคิดการจัดการภาครัฐแนวใหม่ (New Public Management: NPM) ที่มุ่งสร้างการบริหารงานภาครัฐที่คล่องตัว มีการจัดการแบบมืออาชีพ มีมาตรฐานวัดความสำเร็จที่ชัดเจน เน้นการควบคุมผลผลิตเป็นหลักแทนการควบคุมทรัพยากร

อย่างไรก็ดี รัฐบาลปัจจุบันภายใต้การนำของพรรคแรงงานกลับไม่เชื่อในเรื่องประสิทธิภาพเช่นนั้น และต้องการให้ DHSC ซึ่งเป็นหน่วยงานระดับกระทรวงของการบริหารงานภาครัฐส่วนกลาง ภายใต้การควบคุมของรัฐมนตรีที่มีจากการเลือกตั้ง มีอำนาจควบคุม NHS England โดยตรงแทน เพื่อลดระบบราชการที่ซับซ้อนและเร่งการตัดสินใจด้านนโยบายในงานสาธารณสุข

ทำไมรัฐบาลปัจจุบันจึงคิดว่า NHS England ที่ผ่านมาไม่มีประสิทธิภาพ

เหตุผลสำคัญคงจะอยู่ที่ว่า NHS England เริ่มแสดงอาการไร้ประสิทธิภาพมาเป็นระยะเวลาต่อเนื่องยาวนาน เช่น

  • การบริหารงบประมาณและทรัพยากรที่จำกัดอย่างรัดกุมมากเกินไปทำให้เติบโตไม่ทันต่อความต้องการที่เพิ่มสูงขึ้นตามจำนวนประชากรสูงอายุและความก้าวหน้าทางการแพทย์
  • ปัญหาผู้ป่วยต้องรอคอยรับการรักษาเป็นเวลานานซึ่งกินเวลานานถึง 18 สัปดาห์หรืออาจถึง 1 ปี การรอคอยที่ยาวนานอาจส่งผลให้โรคลุกลามหรือคุณภาพชีวิตผู้ป่วยย่ำแย่ลง
  • การขาดแคลนบุคลากรทางการแพทย์ในระดับวิกฤต จากข้อมูลปี 2023 NHS ในอังกฤษมีตำแหน่งงานว่างที่ยังหาเติมไม่ได้ประมาณ 121,000 อัตรา (คิดเป็นตำแหน่งเต็มเวลา) สาเหตุหลักมาจากภาวะหมดไฟในการทำงาน (burnout) ความเครียด และค่าตอบแทนที่ไม่จูงใจเพียงพอ ส่งผลให้บุคลากรลาออกหรือลดชั่วโมงทำงานลง
  • งานจำนวนมากมีความซ้ำซ้อนกับ DHSC ซึ่งมองได้ว่าเป็นการบริหารงานที่สิ้นเปลืองงบประมาณ

จึงเป็นเรื่องน่าคิดว่าองค์กรที่ทำหน้าที่อย่างอิสระเพื่อให้งานมีประสิทธิภาพ เมื่อถูกมองว่าไร้ประสิทธิภาพเสียเอง ก็หนีไม่พ้นต้องโดนยุบ

เหตุผลของการยุบ NHS England

จากที่กล่าวมาข้างต้น เหตุผลหลักคงเป็นเพราะต้องการลดระบบราชการที่ซ้ำซ้อนและเพิ่มประสิทธิภาพภาครัฐ

ดังนั้น เหตุผลสืบเนื่องต่อมาของการยุบ NHS England จึงคือการลดต้นทุนและนำเงินไปใช้ในบริการระดับปฏิบัติมากขึ้นรัฐบาลชุดนี้มองว่าการรวม NHS England เข้ากับ DHSC จะช่วยลดต้นทุนการบริหารงานกว่า 500 ล้านปอนด์ต่อปี ผ่านการลดตำแหน่งงานประมาณ 10,000 ตำแหน่ง โดยมุ่งเป้าไปที่การกำจัดตำแหน่งที่ไม่จำเป็นในระดับผู้บริหาร โดยเงินที่ประหยัดได้จะถูกนำไปเพิ่มงบประมาณให้กับโรงพยาบาลและบริการสุขภาพปฐมภูมิ

เหตุผลอีกประการที่รัฐบาลให้กับสาธารณชน คือการแก้ปัญหาความล่าช้าในการให้บริการสุขภาพ สืบเนื่องจากวิกฤตคนใช้บริการ NHS England ประสบปัญหาคิวยาวสำหรับการรักษาและความล่าช้าในการดำเนินงาน รัฐบาลนี้จึงมองว่าการลดขั้นตอนราชการและลดการบริหารแยกส่วน (differentiated polity) ที่มีองค์กรรัฐหลายประเภททำภารกิจที่คล้ายคลึงกัน จะช่วยให้รัฐบาลสามารถตัดสินใจและดำเนินการแก้ไขปัญหาได้รวดเร็วขึ้น น่าสนใจว่าการรวมอำนาจบริหารเข้ามาสู่ส่วนกลาง (centralization) คือกลยุทธ์ที่รัฐบาลนี้ใช้เพื่อย้อนระบบการบริหารงานภาครัฐที่มีความซับซ้อนให้มาสู่การควบคุมโดยหน่วยงานเดียว

รัฐบาลชุดนี้ยังมองอีกว่าการยุบ NHS England จะทำให้มีการปรับโครงสร้างให้ตอบสนองต่อวิกฤตสุขภาพได้ดีขึ้น เพราะในช่วงการแพร่ระบาดของ COVID-19 ระบบบริหารแยกส่วนที่มีทั้ง NHS England และ DHSC นี้แสดงให้เห็นถึงข้อจำกัดหลายประการ การรวม NHS England เข้ากับ DHSC จะทำให้สามารถกำหนดนโยบายที่เป็นเอกภาพ และบริหารวิกฤตสุขภาพในอนาคตได้ดีขึ้น

นอกจากเหตุผลต่างๆ ที่กล่าวมา ยังมีเหตุผลทางการเมืองประกอบอยู่ด้วย เพราะนโยบายตามแนวคิดของพรรคแรงงานภายใต้การนำของเคียร์ สตาร์เมอร์ คือรัฐส่วนกลางต้องมีบทบาทมากขึ้นในการสร้างการเปลี่ยนแปลง พรรคแรงงานเชื่อว่าการให้ภาครัฐควบคุมและดำเนินงานด้านสุขภาพโดยตรงเป็นแนวทางที่มีประสิทธิภาพมากกว่า การยุบ NHS England จึงถือเป็นการลดอิทธิพลของแนวคิดตลาดเสรีในระบบสุขภาพที่เริ่มต้นในยุคของพรรคอนุรักษนิยม โดยหน่วยงานรัฐส่วนกลางที่บริหารงานโดยนักการเมืองที่มาจากการเลือกตั้งตามระบอบประชาธิปไตยจะต้องมีบทบาทในการควบคุมมากยิ่งขึ้น เมื่อมองในมุมนี้ รัฐบาลชุดนี้จึงมองว่าการยุบ NHS England เป็นการนำการจัดการบริการสุขภาพกลับมาอยู่ภายใต้การควบคุมของประชาธิปไตย

จากนี้ เราคงจะได้เห็นความเปลี่ยนแปลงที่น่าสนใจอื่นๆ ตามมา เพราะการยุบรวมนี้ตามแผนของรัฐบาลแล้วจะใช้เวลานานถึง 2 ปี ซึ่งมีผลกระทบต่อการดูแลรักษาสุขภาพของประชาชนในสหราชอาณาจักรอย่างแน่นอน

สำหรับคนไทย ต้องรอดูว่ากรณีการยุบ NHS England นี้ จะเป็นบทเรียนต่อกระแสการปฏิรูปกองทุนสุขภาพต่างๆ ในประเทศไทยที่กำลังร้อนระอุอยู่ได้หรือไม่ โดยเฉพาะอยางยิ่งกับสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สปสช.) ที่ถือว่าคล้ายกับ NHS England อย่างมากและถูกวิพากษ์วิจารณ์มาอย่างต่อเนื่องด้วยเหตุผลในลักษณะเช่นเดียวกัน

MOST READ

World

9 Sep 2022

46 ปีแห่งการจากไปของเหมาเจ๋อตง: ทำไมเหมาเจ๋อตง(โหด)ร้ายแค่ไหน คนจีนก็ยังรัก

ภัคจิรา มาตาพิทักษ์ เขียนถึงการสร้าง ‘เหมาเจ๋อตง’ ให้เป็นวีรบุรุษของจีนมาจนถึงปัจจุบัน แม้ว่าเขาจะอยู่เบื้องหลังการทำร้ายผู้คนจำนวนมหาศาลในช่วงปฏิวัติวัฒนธรรม

ภัคจิรา มาตาพิทักษ์

9 Sep 2022

Politics

16 Dec 2021

สิทธิที่จะพบศาลภายหลังถูกจับและถูกควบคุมตัว (ตอนที่ 1) : เหตุใดจึงต้องพบศาล และต้องพบศาลเมื่อใด

ปกป้อง ศรีสนิท อธิบายถึงวิธีคิดของสิทธิที่จะพบศาลภายหลังถูกจับกุมและควบคุมตัว และบทบาทของศาลในการพิทักษ์เสรีภาพปัจเจกชน

ปกป้อง ศรีสนิท

16 Dec 2021

Politics

25 Jan 2024

ผู้พิพากษาอาวุโสมีไว้มากมาย… ทำไม

‘ใบตองแห้ง’ ชวนสำรวจเงินเดือนของเหล่าผู้พิพากษาอาวุโส ซึ่งมีจำนวนมากขึ้นเรื่อยๆ ทุกปี และชวนตั้งคำถามว่า บทบาทหน้าที่ของผู้พิพากษาอาวุโสเหล่านี้คืออะไร สร้างประโยชน์ใดให้แก่กระบวนการยุติธรรมไทยบ้าง

อธึกกิต แสวงสุข

25 Jan 2024

เราใช้คุกกี้เพื่อพัฒนาประสิทธิภาพ และประสบการณ์ที่ดีในการใช้เว็บไซต์ของคุณ คุณสามารถศึกษารายละเอียดได้ที่ นโยบายความเป็นส่วนตัว และสามารถจัดการความเป็นส่วนตัวเองได้ของคุณได้เองโดยคลิกที่ ตั้งค่า

Privacy Preferences

คุณสามารถเลือกการตั้งค่าคุกกี้โดยเปิด/ปิด คุกกี้ในแต่ละประเภทได้ตามความต้องการ ยกเว้น คุกกี้ที่จำเป็น

Allow All
Manage Consent Preferences
  • Always Active

Save