ปกติแล้วค่าตั้งต้น (default) ของเกมส่วนใหญ่มักจะเป็นโหมดปกติ ส่วนภาระการเลือกว่าจะเล่นโหมดง่ายหรือโหมดยากนั้นขึ้นอยู่กับการตัดสินใจและรสนิยมของผู้เล่น
แต่เกมชีวิตในโลกความเป็นจริงไม่สามารถเลือกระดับความยากง่ายได้เช่นนั้น โดยเฉพาะเกมของคนในอุตสาหกรรมบอร์ดเกมที่บ่อยครั้งต้องเผชิญกับ hard mode หรือโหมดยาก ชนิดที่คนทำงานต้องใช้สมองหนึ่งร้อยเปอร์เซ็นต์ คิดหนึ่งร้อยตลบ เล่นหนึ่งร้อยกระบวนท่า เพื่อให้ฝ่าด่านและคว้าชัยชนะ
ประเด็นคือโหมดยากที่ว่าดันมีหลายด่านเสียด้วย ด่านแรกคือกระบวนการผลิตบอร์ดเกมที่กว่าจะเป็นเกมสักกล่องจะต้องผ่านการคิดและออกแบบสารพัด ตั้งแต่กลไกการเล่น ความสมดุล บอร์ด การ์ด ตัวละคร ลูกเต๋า ลูกบาศก์ กราฟิก ฯลฯ ภายใต้โจทย์พื้นฐานที่ต้องทำให้บอร์ดเกมนั้นสมบูรณ์และผิดพลาดน้อยที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้
ยังไม่รวมโจทย์เอ็กซ์ตร้าที่หนีอย่างไรก็คงไม่พ้น นั่นคือความสนุกของเกมและการประสบความสำเร็จในการขาย ซึ่งแน่นอนว่าไม่ใช่ทุกเกมที่ผลิตออกมาแล้วจะขายดีและติดตลาด
อีกด่านหนึ่งคือด่านด้านการสนับสนุนจากภาครัฐเพื่อขับเคลื่อนวงการบอร์ดเกมไทย จริงอยู่ที่อุตสาหกรรมเริ่มถูกมองเห็นโดยรัฐมากขึ้นในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา แต่คนในวงการบอร์ดเกมจำนวนหนึ่งก็ยังเห็นว่าถ้ามีคนสนับสนุนมากยิ่งขึ้น อุตสาหกรรมจะสามารถเติบโตได้มากกว่านี้
เส้นทางของวงการบอร์ดเกมไทยอาจไม่ต่างจากการทอยเต๋าและเดินหมากที่ทั้งไม่มั่นคงและไม่แน่นอน เพื่อทำความเข้าใจอุตสาหกรรมนี้ให้มากขึ้น 101 สนทนากับ อาร์ม-วัชริศ ถนอมทรัพย์ นักออกแบบบอร์ดเกมชาวไทยจาก DNR Studio (DNR Board Game) และ วัฒน์-วัฒนชัย ตรีเดชา นายกสมาคมบอร์ดเกม สมาชิกคณะอนุกรรมการขับเคลื่อนอุตสาหกรรมด้านเกม และผู้ร่วมก่อตั้งช่องยูทูบบอร์ดเกม bgn squad
เรียงบอร์ด เรียงการ์ด และตั้งตารอให้ดี บทความนี้จะเริ่มใน สาม… สอง… หนึ่ง!
กว่าจะเป็นเกมกระดาน
‘ทดสอบ รับฟีดแบ็ก แก้ไข’ คือวงกลมวนลูปที่นักออกแบบบอร์ดเกมแทบทุกคนมีประสบการณ์ ปฏิเสธไม่ได้ว่าการออกแบบบอร์ดเกมหนึ่งชิ้นให้สมบูรณ์อาจไม่ง่ายอย่างที่คิด
สำหรับบางเกม อาร์ม-วัชริศ ถนอมทรัพย์ ใช้เวลาเกือบสามปีในการพัฒนา
วัชริศคือนักออกแบบบอร์ดเกมชาวไทยจาก DNR Studio (DNR Board Game) ผู้เป็นเจ้าของผลงานบอร์ดเกมสร้างชื่อหลายชิ้น คอบอร์ดเกมอาจคุ้นหูกับเกมถอดรหัสอย่าง The Coding เกมเดินทางข้ามมิติอย่าง The Element เกมฟาร์มกะหล่ำสุดมันส์อย่าง Cabbage Farm หรือเกมกลยุทธ์ซับซ้อนอย่าง Age of Automaton
เขารู้จักบอร์ดเกมในฐานะผู้เล่นราวทศวรรษ ก่อนจะเข้าวงการผู้ผลิตในฐานะ ‘นักออกแบบบอร์ดเกม’ อย่างจริงจังเมื่อ 6 ปีที่แล้ว โดยเริ่มต้นจากความหลงใหลและแพสชันที่มีต่อเกมกระดาน รวมถึงความรู้สึกที่อยากให้ผู้อื่นมีความสุขเวลาเล่นเกมของตนเอง
“ขนาดเล่นบอร์ดเกมที่คนอื่นสร้างยังมีความสุขขนาดนี้ ถ้ามีโอกาสทำบอร์ดเกมและมีคนเล่นเกมของเรา มันจะมีความสุขมากขนาดไหน นี่คือจุดประกายแรกที่ทำให้อยากออกแบบบอร์ดเกม” วัชริศเล่า
หากถามว่าหลงใหลกับเกมกระดานและอาชีพนักออกแบบบอร์ดเกมขนาดไหน จำนวนผลงานบอร์ดเกม 20 ชิ้นคงจะเป็นคำตอบ – ใช่ วัชริศเป็นนักออกแบบบอร์ดเกมที่มีเกมถึง 20 ชิ้น เขาถึงกับโดนแซวจากเพื่อนร่วมวงการว่าเป็นหนึ่งในคนที่ขยันที่สุด
แม้จะมีผลงานที่ประสบความสำเร็จ แต่งานประจำของวัชริศไม่ใช่นักออกแบบบอร์ดเกมเต็มเวลา อาชีพหลักของเขาคือนักวิทยาศาสตร์ ซึ่งเจ้าตัวให้เหตุผลว่าเส้นทางอาชีพนักออกแบบบอร์ดเกมในไทยอาจยังไม่กว้างขวางพอให้ทำเต็มเวลาได้ ส่วนหนึ่งเป็นเพราะหากทำเต็มเวลาจริง เขาต้องผลิต 2-3 เกมต่อปี โดยที่เกมเหล่านี้ต้องประสบความสำเร็จทุกชิ้น ซึ่งไม่ใช่เรื่องง่าย
“เราจะได้เงินต่อเมื่อเกมผลิตหรือออกขายแล้ว หนึ่งคือมันอาจไม่มั่นคงเท่าไหร่นัก และสองคือเราต้องใช้เวลากับความไม่มั่นคงนี้ประมาณหนึ่ง ซึ่งยาก” วัชริศระบุ
หากต้องเปลี่ยนมาประกอบอาชีพออกแบบบอร์ดเกมเต็มเวลา วัชริศกังวลว่าตนอาจมีรายได้ที่ “ไม่พอกินด้วยคุณภาพชีวิตที่ดีประมาณหนึ่ง” นี่จึงอาจเป็นที่มาว่าทำไมนักออกแบบบอร์ดเกมชาวไทยมักจะมีอาชีพอื่นควบคู่ด้วยเสมอ อย่างกรณีของเขาคือนักวิทยาศาสตร์ บางคนเป็นอาจารย์ บางคนเป็นวิทยากร ส่วนรายอื่นก็อาจทำงานที่ใกล้เคียงกับวงการบอร์ดเกมควบคู่ไปด้วย เช่น ทำธุรกิจร้านบอร์ดเกม ทำธุรกิจนำเข้าบอร์ดเกม เป็นอินฟลูเอนเซอร์ด้านบอร์ดเกม หรือไม่ก็เป็นนักออกแบบบอร์ดเกมที่รับทำงานสื่อสารองค์กรโดยเฉพาะ เป็นต้น
แม้นักออกแบบบอร์ดเกมแต่ละคนจะมีวิธีการทำงานต่างกัน แต่วัชริศเผยว่าการวางกรอบโครงสร้างและกำหนดทิศทางของเกมคือหน้าที่หลักที่นักออกแบบบอร์ดเกมทุกคนต้องรับผิดชอบ กล่าวคือกำหนดประเด็นที่จะสื่อสาร ออกแบบกลไกการเล่น (mechanic) และสร้างความสมดุล (balance) ของเกม
สำหรับวัชริศ การออกแบบบอร์ดเกมหนึ่งชิ้นไม่มีกฎเกณฑ์ที่ตายตัว เขาเล่าว่านักออกแบบสามารถตั้งต้นได้จากหลายจุด โดยอาจเริ่มจากธีม กลไกการเล่น หรือประสบการณ์ที่อยากสื่อสารก็ได้ ซึ่งหากใช้ธีมนำก็อาจเริ่มจากการคิดธีมของเกมก่อนหากลไกที่เหมาะสมใส่เข้าไป เช่น ชอบธีมอวกาศ สร้างเรื่องราวในธีมอวกาศ แล้วจึงหากลไกการเล่นที่เหมาะสมใส่เข้าไป เป็นต้น
ส่วนการตั้งต้นด้วยกลไกการเล่นจะเริ่มจากการออกแบบกลไก แล้วจึงค่อยหาธีมมาครอบเกมทีหลัง เช่น อยากได้เกมที่มีกลไกปะทะกันโดยตรง จึงออกแบบกลไกให้ผู้เล่นบวกกันมันส์ๆ แล้วหาธีมที่เหมาะสมมาครอบ
วิธีสุดท้ายคือการเริ่มด้วยประสบการณ์ที่อยากสื่อสาร ตั้งต้นจากความต้องการสื่อสารประสบการณ์ใดประสบการณ์หนึ่ง เช่น อยากได้เกมที่ให้ความรู้สึก ‘หนอยแหนะ แกหลอกชั้นเรอะ!’ จึงออกแบบกลไกการเล่นและธีมที่น่าจะทำให้เกิดประสบการณ์นี้
อย่างไรก็ตาม วัชริศเน้นย้ำว่าแต่ละคนอาจเลือกทางใดทางหนึ่ง หรือดึงจุดแข็งของทางใดทางหนึ่งมาผสมและปรุงออกมาเป็นบอร์ดเกมที่สมบูรณ์แบบก็ได้
เมื่อได้ธีมและกลไกการเล่นเบื้องต้นแล้ว สิ่งสำคัญถัดมาคือการออกแบบส่วนประกอบของบอร์ดเกม เช่น บอร์ด ลูกเต๋า ลูกบาศก์ การ์ด ตัวละคร โทเคน และอื่นๆ ว่าต้องใช้อุปกรณ์ประเภทใดและจำนวนเท่าไหร่ ซึ่งหากทำงานครบวงจรก็จะต้องวางเลย์เอาท์ (layout) และดูแลงานออกแบบกราฟิกเองด้วย
การออกแบบบอร์ดเกมคือการสร้างโลกที่สมบูรณ์ นักออกแบบจึงต้องพยายามคิดถึงทุกมิติและความเป็นไปได้ของเกม นอกจากที่เล่าไปข้างต้น วัชริศระบุว่านักออกแบบบอร์ดเกมต้องคิดวิธีกำหนดความสัมพันธ์ของผู้เล่น (player interaction) ของเกมด้วย หากออกแบบเกม co-operative ที่ผู้เล่นต้องช่วยกัน ก็จะมี player interaction รูปแบบหนึ่ง ซึ่งเกม competitive ที่ผู้เล่นต้องแข่งขันกัน หรือเกม semi co-op ที่ผู้เล่นกึ่งช่วยกึ่งแข่งขันกันก็จะมี player interaction อีกรูปแบบหนึ่ง
แม้แต่ไดนามิกระหว่างเล่นเกมก็สำคัญ วัชริศชี้ว่าหากออกแบบเกมที่ไดนามิกไม่ดี ทิ้งให้ผู้เล่นอยู่กับจุดใดจุดหนึ่งยาวเกินจนกราฟความสนุกเริ่มลดก็อาจส่งผลกับความพึงพอใจของเกมได้
และที่สำคัญยิ่งกว่าคือการสร้างความสมดุลในเกม กล่าวคือต้องทำอย่างไรก็ได้ให้ทุกตัวละครและทุกรูปแบบการเล่นมีโอกาสชนะที่ใกล้เคียงกัน ไม่ใช่ว่ามีตัวละครใดตัวละครหนึ่ง หรือรูปแบบใดรูปแบบหนึ่งที่เล่นกี่ทีก็ชนะตลอด
“ถามว่าจากทั้งหมดทั้งมวล เราจะรู้อย่างไรว่าความสมดุล ไดนามิก และแนวทางอื่นๆ สมบูรณ์แล้ว สิ่งสำคัญที่สุดสำหรับการทำบอร์ดเกมคือการทดสอบการเล่น (play test) นักออกแบบต้องทำต้นแบบจำลอง (prototype) ของเกมและให้คนอื่นทดลองเล่นว่าเกมควรต้องปรับไปในทิศทางไหน” วัชริศระบุ
สำหรับวัชริศ กระบวนการทดสอบการเล่นกินเวลาหนึ่งในสาม หรือบางครั้งก็ครึ่งหนึ่งของการออกแบบ โดยเหตุที่ต้องใช้ระยะเวลาในการทดสอบนาน เป็นเพราะบอร์ดเกมที่ผิดพลาดและขรุขระไม่สามารถแก้ไขได้โดยง่ายเหมือนกับเกมดิจิทัล
“สมมติเกมคอมพิวเตอร์มีปัญหา ผมอาจปิดเซิฟเวอร์และอัพแพทช์ใหม่เพื่อปรับปรุง แต่หากผมทำกลไกของบอร์ดเกมเจ๊ง ซึ่งเป็นบอร์ดเกมที่พิมพ์ไปแล้วสองพันกล่อง ผมจะสื่อสารกับคนซื้ออย่างไร คล้ายหนังสือที่พิมพ์ไปแล้วแต่มีคำผิดนั่นแหละ มันแก้ไขไม่ได้” วัชริศเล่า ก่อนเสริมว่าจริงอยู่ที่อาจสื่อสารโดยการปล่อยไฟล์ข้อมูลแก้ไขเนื้อหาทีหลังได้ แต่ใช่ว่าลูกค้าทุกคนจะสามารถเข้าถึง
วัชริศเชื่อว่าการทดสอบการเล่นจะทำให้บอร์ดเกมออกมาสมบูรณ์ที่สุด เพราะเป็นกระบวนการทดสอบแนวทางการเล่นทุกเส้นทางเท่าที่จะเป็นไปได้ อันจะช่วยให้เจอข้อผิดพลาดระหว่างเล่นและนำไปสู่การแก้ไขปรับปรุงเพื่อสร้างเกมที่ดีที่สุด
“สำหรับผม หัวใจของการออกแบบบอร์ดเกมคือการทดสอบการเล่น รับฟีดแบ็ก แก้ไข วนกลับมาที่การทดสอบการเล่น รับฟีดแบ็ก และแก้ไข จนกว่าจะถึงจุดที่เราคิดว่าเหมาะสม” วัชริศระบุ
เกม Age of Automaton คือเกมที่วัชริศใช้เวลาในการทดสอบนานที่สุด เขาเล่าว่าทดสอบไปมากกว่าหนึ่งร้อยกระดาน และใช้เวลาทดสอบกว่าสองร้อยชั่วโมง …สงสัยว่าเกมจะออกแบบได้ครบถ้วนสมบูรณ์จริงๆ เพราะตลกร้ายคือเกมนี้เพิ่งโดนขโมยจากบูธงานบอร์ดเกมที่ประเทศเยอรมนีเมื่อไม่กี่วันที่ผ่านมา!
ส่วนรูปแบบการทำงานเป็นอย่างไรบ้าง วัชริศแบ่งวิธีการทำงานของนักออกแบบบอร์ดเกมโดยคร่าวไว้ 3 รูปแบบ ดังนี้
1) ทำเองครบวงจร (self-publish) กล่าวคือรับผิดชอบงานออกแบบ ตีพิมพ์ และขายด้วยตนเอง เท่ากับว่ามีงานส่วนอื่นนอกจากงานออกแบบด้วย เช่น ต้องดีลกับศิลปินเพื่อวาดภาพของเกม ต้องดีลกับโรงพิมพ์เพื่อปรินต์ผลงาน ต้องดีลกับศาสตร์ด้านการตลาด เป็นต้น ซึ่งความยากของรูปแบบนี้คือการขายและการตลาด
2) รับโจทย์จากลูกค้า กล่าวคือทำบอร์ดเกมตามประเด็นที่ลูกค้าต้องการสื่อสาร โดยทำทั้งออกแบบกลไกการเล่น การทำภาพ และจบที่การผลิตเกมหนึ่งล็อต ในรูปแบบนี้นักออกแบบส่วนมากจะไม่ต้องทำงานด้านกระจายบอร์ดเกมหรือสื่อสารต่อ แต่ความยากของรูปแบบนี้คือการต้องทำตามโจทย์ที่อาจไม่ถนัด ทั้งยังต้องทำภายใต้เวลาที่มีจำกัดด้วย
3) ทำกับบริษัทผลิตบอร์ดเกม (boardgame publisher) กล่าวคือออกแบบกลไกการเล่นบอร์ดเกมเป็นหลัก ดูแลเรื่องความสมดุลและความสมบูรณ์ของเกมเท่านั้น ไม่ต้องดูแลภาพ การผลิต การขาย หรือการตลาด
จากประสบการณ์ วัชริศระบุว่ารัฐบาลเพิ่งเริ่มสนับสนุนอุตสาหกรรมบอร์ดเกมอย่างเป็นรูปธรรมเมื่อ 1-2 ปีที่ผ่านมาเท่านั้น ซึ่งเป็นการสนับสนุนผ่านคณะอนุกรรมการขับเคลื่อนอุตสาหกรรมด้านเกมที่รวมทั้งเกมดิจิทัลและเกมกระดาน เช่น สนับสนุนให้บริษัทผลิตบอร์ดเกมไปออกบูธในงานต่างประเทศ เป็นต้น
“ถามว่าน้อยใจไหมที่งบสนับสนุนเกมดิจิทัลมากกว่า ต้องบอกว่าไม่ขนาดนั้น เรายอมรับ แต่ก็ยังคอยและหวังว่าสักวันบอร์ดเกมจะถูกสนับสนุนมากกว่านี้”
“บอร์ดเกมคืออีกหนึ่งหนทางที่คนไทยทำได้ดีและสร้างชื่อเสียงให้ประเทศ …ถ้ายังไม่อยากสนับสนุนบอร์ดเกมที่เอนเตอร์เทนเมนต์จ๋า ก็สนับสนุนเกมเพื่อการเรียนรู้ที่ปรับเข้ากับประเด็นหรือเนื้อหาก่อนก็ได้” วัชริศกล่าวทิ้งท้าย
อุตส่าห์ได้คุยกับนักออกแบบบอร์ดเกมชื่อดัง เราจึงชวนวัชริศออกแบบเกมสนุกๆ ที่สะท้อนถึงอุตสาหกรรมบอร์ดเกมไทย เขามาพร้อมกับไอเดียบอร์ดเกมว่าด้วยนักออกแบบบอร์ดเกม 3 รูปแบบ ให้ผู้เล่นเลือกสายและแข่งกันสร้างกำไร และให้ผู้เล่นตัดสินใจว่าจะอยู่กับความฝันในการเป็นนักออกแบบบอร์ดเกมอย่างไร
สายทำเองครบวงจรอาจยากแต่ได้กำไรเยอะ สายทำงานกับบริษัทผลิตอาจง่ายแต่กำไรน้อย แถมเป็นเกมที่เล่นไปเล่นมาอาจหยิบเจอการ์ดอีเวนต์โควิดที่ทำให้คนไม่กล้ารวมตัวกันเล่นบอร์ดเกม …ไม่ก็การ์ดปลดนายกฯ จนทำให้คณะทำงานสนับสนุนบอร์ดเกมหยุดชะงักไปช่วงหนึ่งก็ได้
รัฐและการสนับสนุนอุตสาหกรรมบอร์ดเกมไทย
หลายคนอาจยังไม่ทราบว่าประเทศไทยมีสมาคมบอร์ดเกม
อุตสาหกรรมบอร์ดเกมเติบโตจนถึงจุดที่มีสมาคมเป็นของตัวเอง วัตถุประสงค์ของการตั้งสมาคมคือเพื่อประประสานกำลังระหว่างผู้มีส่วนได้ส่วนเสียในอุตสาหกรรม ไม่ว่าจะนักออกแบบบอร์ดเกม บริษัทผลิตบอร์ดเกม ผู้จัดจำหน่ายบอร์ดเกม หรือนักวาดภาพประกอบ โดยมีหมุดหมายเพื่อขับเคลื่อนและพัฒนาทุกอาชีพในวงการ สนับสนุนให้บอร์ดเกมของนักออกแบบชาวไทยได้เฉิดฉายในเวทีโลก รวมถึงกระตุ้นให้ภาครัฐเห็นความสำคัญของบอร์ดเกม โดยเฉพาะบอร์ดเกมด้านการศึกษา
หนึ่งในคนที่เข้าใจอุตสาหกรรมบอร์ดเกมไทยมากที่สุด (และน่าจะเป็นหนึ่งในคนที่ทำงานกับภาครัฐมากที่สุด) คงจะหนีไม่พ้น วัฒน์-วัฒนชัย ตรีเดชา นายกสมาคมบอร์ดเกม สมาชิกคณะอนุกรรมการขับเคลื่อนอุตสาหกรรมด้านเกม และผู้ร่วมก่อตั้งช่องยูทูบบอร์ดเกม bgn squad
หากตั้งต้นจากคำถามว่าทำไมรัฐต้องสนับสนุนบอร์ดเกม วัฒนชัยยืนยันว่าบอร์ดเกมมีประโยชน์หลากหลาย นอกจากผลประโยชน์ทางเศรษฐกิจ เกมกระดานยังให้ผลประโยชน์ทางสังคมด้วยเช่นกัน
“เวลาที่ทุกคนล้อมวงเล่นบอร์ดเกมด้วยกันคือเวลาที่มีคุณภาพ มันไม่ง่ายแล้วที่จะมีกิจกรรมอะไรที่ทำให้คนสนุกและอยู่ด้วยกันโดยไม่ก้มเล่นมือถือ ซึ่งเป็นอะไรที่สามารถส่งต่อถึงสถาบันครอบครัว”
“ถ้าทุกบ้านมีบอร์ดเกมก็อาจทำให้สถาบันครอบครัวแข็งแรงขึ้น ที่สำคัญที่คือเราสามารถเรียนรู้หลายอย่างจากการเล่นบอร์ดเกมได้ ไม่ว่าจะศิลปะ วัฒนธรรม ประวัติศาสตร์ ประเด็นเหล่านี้แฝงอยู่ในบอร์ดเกมทั้งหมด” วัฒนชัยกล่าว
ยังไม่ทันถามต่อ วัฒนชัยแซวติดตลกว่า “พอได้ไหมครับ ถ้าพอได้ ขอตังค์สองพันบาทครับ!”
นายกสมาคมบอร์ดเกมอธิบายต่อว่าเกมบางเกมให้ความรู้จนสามารถอยู่ในห้องเรียนได้ โดยยกตัวอย่างเกม Catan: New Energies ที่เล่าเรื่องการพัฒนาเมืองโดยที่ต้องระมัดระวังเรื่องสิ่งแวดล้อมไปด้วย เช่น หากก่อสร้างบางอย่าง ปริมาณคาร์บอนไดออกไซด์ก็จะเพิ่มขึ้น ซึ่งเป้าหมายของเกมคือการพัฒนาเมืองให้ดีไปพร้อมๆ กับการรักษาโลกและสิ่งแวดล้อม
หรือเกม Viral ที่เล่าเรื่องการเดินทางของไวรัสในร่างกาย ซึ่งจะช่วยให้ผู้เล่นเข้าใจระบบการทำลายร่างกายของไวรัส ตลอดจนเกม Stockpile ที่เล่าเรื่องการเล่นหุ้นและความเสี่ยงจากการลงทุน
“พี่เป็นคนเรียนไม่เก่ง ไม่ได้ชอบเรียน แต่พี่รู้สึกว่าการเรียนรู้ผ่านการเล่น ทำให้เราจำอะไรได้ดีขึ้น” วัฒนชัยระบุ
เมื่อถามถึงการสนับสนุนอุตสาหกรรมโดยภาครัฐ วัฒนชัยเล่าว่าภาครัฐเริ่มเห็นความสำคัญของบอร์ดเกมอย่างจริงจังเมื่อปีที่ผ่านมา เนื่องจากบอร์ดเกมมีลักษณะที่เข้าข่ายและสัมพันธ์กับนโยบาย ‘ซอฟต์พาวเวอร์’ ของรัฐบาลชุดปัจจุบัน
“ต้องยอมรับว่าเราต้องสื่อสารกับทางภาครัฐเยอะในการอธิบายว่าบอร์ดเกมคืออะไร” วัฒนชัยกล่าว เราถามกลับหวังให้ขยายความประโยคข้างต้น นายกสมาคมบอร์ดเกมจึงอธิบายว่า “หลายคนเข้าใจว่าบอร์ดเกมเป็นแค่เกมเศรษฐีหรือบันไดงูหรือเปล่า เราก็ต้องอธิบายว่ามันมีมากกว่านั้น บอร์ดเกมสมัยใหม่ไปไกลกว่านั้นแล้ว ดีไซเนอร์เก่งๆ ก็มี”
“ถ้ามีการสนับสนุนมากยิ่งขึ้น วงการบอร์ดเกมจะโตได้มากกว่านี้” วัฒนชัยกล่าว
ในฐานะนายกสมาคมบอร์ดเกม วัฒนชัยยืนยันว่าตนมีเป้าหมายในการขับเคลื่อน 3 ประเด็นตลอดวาระที่ดำรงตำแหน่ง ได้แก่
หนึ่ง อธิบายให้ภาครัฐเข้าใจว่าบอร์ดเกมมีประโยชน์อย่างไร เพื่อให้เกิดการสนับสนุนอุตสาหกรรมบอร์ดเกมในอนาคต เนื่องจากเป็นอุตสาหกรรมที่มีศัพยภาพในการเติบโตได้อีก
สอง สนับสนุนให้นักออกแบบเกมชาวไทย หรือบอร์ดเกมสัญชาติไทย เติบโตในอุตสาหกรรมบอร์ดเกมของโลก
สาม สนับสนุนให้บอร์ดเกมเข้าไปอยู่ในพื้นที่ของการเรียนรู้และการศึกษา
หลายคนอาจสงสัยว่าทำไมการเอาบอร์ดเกมไทยไปต่างประเทศถึงสำคัญ ประเด็นนี้วัฒนชัยอธิบายโดยยกตัวอย่างว่างาน SPIEL ESSEN งานบอร์ดเกมระดับโลก เป็นงานที่มีเงินหมุดสะพัดสูง ภายในฮอลล์เต็มไปด้วยผู้คนนับแสนที่สนใจและพร้อมจ่ายเงิน ดังนั้น การจัดแสดงบอร์ดเกมไทยที่ต่างประเทศจึงเป็นการเพิ่มโอกาสทางการขาย และทำให้บอร์ดเกมไทยถูกมองเห็นจากสายตาชาวโลกมากขึ้น
ส่วนในบทบาทของคณะอนุกรรมการขับเคลื่อนอุตสาหกรรมด้านเกม ภายใต้คณะกรรมการพัฒนาซอฟต์พาวเวอร์แห่งชาติ วัฒนชัยเล่าว่าตนพยายามขับเคลื่อนให้ ร่าง พ.ร.บ. ส่งเสริมวัฒนธรรมสร้างสรรค์ พ.ศ. … (ร่าง พ.ร.บ.THACCA) มีคำว่า ‘บอร์ดเกม’ ด้วย เนื่องจากร่างกฎหมายปัจจุบันระบุถึงดิจิทัลเกมเท่านั้น ซึ่งหากกฎหมายไม่กำหนดถึงบอร์ดเกมอย่างชัดเจน จะยิ่งทำให้การสนับสนุนโดยภาครัฐในอนาคตอาจเกิดขึ้นได้ยาก
การทำงานคณะอนุกรรมการฯ ทำให้วัฒนชัยทราบข้อมูลเกี่ยวกับงบประมาณสนับสนุนด้านเกม โดยเขาเปิดเผยว่าในงบประมาณหนึ่งก้อน หากตีเลขกว้างๆ จะพบว่างบให้เกมดิจิทัลราว 85% ขณะที่บอร์ดเกมได้ราว 15% เท่านั้น อย่างไรก็ตาม เขาเข้าใจดีว่าเป็นเพราะอุตสาหกรรมของดิจิทัลเกมมีขนาดใหญ่กว่า และยืนยันด้วยว่าฝั่งดิจิทัลเกมและบอร์ดเกมมักจะช่วยเหลือซึ่งกันและกันอยู่เสมอ
“ถามว่าสัดส่วนที่โอเคสำหรับทุกฝ่ายคืออะไร ผมคิดว่าไม่ต้องแบ่งงบประมาณมาจากดิจิทัลเกมหรอก แต่เพิ่มงบประมาณให้ฝั่งบอร์ดเกมจะดีกว่า … ถ้าเราได้รับการสนับสนุนกว่านี้หรือไม่ถูกตัดงบ พร้อมกับที่ฝั่งดิจิทัลเกมก็ไม่ถูกตัดงบ อุตสาหกรรมเกมไทยจะยิ่งขับเคลื่อนไปได้” วัฒนชัยกล่าว
นอกจากการสนับสนุนที่มีอยู่ วัฒนชัยเสนอว่าหากภาครัฐสนับสนุนเรื่องการจัดแข่งบอร์ดเกมน่าจะเป็นเรื่องดีที่ช่วยขับเคลื่อนวงการได้ เพราะหากมีรางวัลที่ล่อตาล่อใจก็อาจปั้นตัวแทนของประเทศไทยที่มีความสามารถมากพอที่จะไปแข่งระดับชิงแชมป์โลกได้ ซึ่งก็เป็นการสร้างชื่อเสียงให้ประเทศไทยอีกเช่นกัน
หากใครยังจำกันได้ ครั้งหนึ่งเจ้าหน้าที่รัฐไทยเคยบุกยึดบอร์ดเกม Patani Colonial Territory ที่จังหวัดยะลา โดยอ้างว่าบอร์ดเกมมีลักษณะหมิ่นเหม่ผิดกฎหมาย เราชวนวัฒนชัยคุยถึงเหตุการณ์ดังกล่าวในฐานะนายกสมาคมบอร์ดเกม ซึ่งเขาให้ความคิดเห็นว่า “แปลกมาก”
“เกมนี้อาจอ้างอิงมาจากเกม Timeline ที่สอนให้เรารู้ว่าอะไรเกิดก่อนและหลังของแต่ละเหตุการณ์โดยที่ไม่ต้องอ่านหนังสือ เพราะเราสามารถเข้าใจประวัติศาสตร์ผ่านการเล่นเกม”
“ผมไม่แน่ใจว่าเกมเนื้อหาเป็นอย่างไร อาจมีบางใบหรือหัวข้อที่กระตุกทหาร แต่คิดว่าเป็นสถานการณ์ที่แปลกมาก เพราะบอร์ดเกมควรเป็นช่องทางหนึ่งที่ทำให้คนเข้าใจบางอย่างหรือสื่อสารบางเรื่อง” วัฒนชัยระบุ
แน่นอน เราชวนวัฒนชัยออกแบบเกมที่สะท้อนถึงอุตสาหกรรมบอร์ดเกมไทยเช่นกัน ซึ่งเขาเสนอเกมในธีม semi co-op ที่ผู้เล่นต้องกึ่งช่วยกึ่งแข่งขัน ซึ่งตรงกับอุตสาหกรรมบอร์ดเกมไทยที่ทั้งช่วยและแข่งขันในเวลาเดียวกัน กล่าวคือระหว่างที่แข่งขันกันเพื่อสร้างผลทางธุรกิจ ผู้เล่นก็ต้องช่วยกันผลักดันโครงการหรือกิจกรรมต่างๆ เพื่อให้คนรู้จักบอร์ดเกมไทยมากยิ่งขึ้น
“เราอาจไม่ชนะทุกคน แต่ถ้าเราไม่ช่วยกัน เราจะแพ้ทุกคน” วัฒนชัยทิ้งท้าย
เรื่อง: ชลธิชา ทักษิณาเวศน์
ภาพถ่าย: เมธิชัย เตียวนะ
