“สมัยก่อนที่ยังไม่มีโครงการ มีชาวบ้านมาหาปูหาปลากัน ขายได้วันละ 500-1,000 (บาท) ก็อยู่กันได้ แต่เดี๋ยวนี้ ไม่เป็นแบบนั้นอีกแล้ว
ที่หนองมันถูกขุดลึกลงไป ดินก็เป็นดินแข็งๆ หญ้าก็ไม่ออก ควายก็ไม่มีที่กิน”
“ในเมื่อเขามีโครงการมาอย่างนี้ ก็ไม่รู้จะปล่อยควายไป (หากิน) ทางไหนแล้ว…บางคืนก็นอนไม่หลับ สะดุ้งตื่นมาก็คิดว่าควายจะกินอะไร”
เกษตรกรเลี้ยงควายในพื้นที่ ‘เวียงหนองหล่ม’ ตำบลจันจว้า อำเภอแม่จัน จังหวัดเชียงราย ต่างระบายความยากลำบากของทั้งชีวิตคนและชีวิตควาย ในวันที่เมกะโปรเจกต์ของรัฐเริ่มเดินหน้าในพื้นที่
โครงการขนาดยักษ์นี้มีหน่วยงานที่ขับเคลื่อนหลักคือสำนักงานทรัพยากรน้ำแห่งชาติ ด้วยงบประมาณสูงกว่า 3 พันล้านบาท โดยให้เหตุผลว่าทำเพื่อช่วยในการบริหารจัดการทรัพยากรน้ำ พัฒนาเป็นแหล่งท่องเที่ยว รวมทั้งเพื่อส่งเสริมอาชีพและคุณภาพชีวิตของชาวบ้าน แต่ความเป็นจริง โครงการกลับกำลังทำลายวิถีปางควายที่สืบเนื่องมาหลายชั่วรุ่น และกำลังทำให้ระบบนิเวศในพื้นที่ชุ่มน้ำระดับนานาชาติแห่งนี้ที่เป็นแหล่งอาหารธรรมชาติของทั้งคนและสัตว์กำลังสูญเสียความอุดมสมบูรณ์ไปอย่างไม่มีหวนกลับ
101 ชวนลงพื้นที่ฟังเสียงคร่ำครวญจากคนและควายในเวียงหนองหล่ม ที่แทบไม่เคยมีใครได้ยิน กลางห้วงยามที่เมกะโปรเจกต์ของรัฐไทยรุกคืบพื้นที่หนักขึ้นเรื่อยๆ
สัมภาษณ์: วงศ์พันธ์ อมรินทร์เทวา
