มีการ์ตูนสั้นความยาว 7 นาทีในยูทูบให้ชมกัน กวาดรางวัลบางเวทีมาแล้ว ผู้สร้างหลักมี 2 คน อ่านเอ็นด์เครดิตเหมือนจะรับทุกตำแหน่ง
จากนิทานวาดหวัง 8 เรื่องมาถึงการ์ตูนสั้น ‘ด.ญ.ดั่งใจ’ เป็นสัญญาณที่ดีว่าโลกใหม่มาแล้วและพวกเขาจะ ‘ไม่ยอม’ อีกแล้ว ไม่ช้าก็เร็วที่จำนวนคนไม่ยอมจะมีมากกว่าคนที่ยอม ไม่นับว่าวันนี้มีมากกว่าคนแก่คับแคบแล้วแน่ๆ
มิใช่ความขัดแย้งระหว่างคนรุ่นใหม่กับคนสูงอายุ ประเด็นนี้ไม่น่าหนักใจเลย คนรุ่นใหม่วันนี้มีความเคารพผู้สูงอายุที่ควรเคารพตามวัฒนธรรมอันดีงามอยู่ แต่เป็นการต่อสู้ระหว่างอนาคตกับอดีต
การศึกษาที่คับแคบสร้างผู้ใหญ่ที่คับแคบวันนี้
และคนสูงอายุต้องจากไปก่อนคนรุ่นใหม่แน่ๆ ไม่ช้าก็เร็ว
การ์ตูนสั้น ด.ญ.ดั่งใจนี้ผมดูครั้งแรกมิได้รู้เรื่องเท่าใดนักนอกจากเรื่องครูใหญ่ (น่าจะเป็นครูใหญ่) ชี้นิ้วบงการ ด.ญ.อะไรสักคนหนึ่งจนกระทั่งเธอโตขึ้น เมื่อเธอโตขึ้นใส่ชุดเครื่องแบบครู (น่าจะเป็นครู) เธอกลายเป็นปีศาจในแบบฟอร์มเที่ยวชี้นิ้วตัดร่างเด็กๆ นักเรียนขาดสองท่อนไปทั่ว จนกระทั่งวันหนึ่งเธอพบเด็กชายที่กล้าชี้นิ้วกลับ
นิ้วต่อนิ้วหยุดเธอไว้ ติ๊ง!
หลังจากนั้นจึงมีเด็กๆ อีกนับพันยืนรายล้อมครูสาวปีศาจแล้วรุมชี้นิ้วใส่เธอจากรอบทิศทางพลางตะโกนว่า “ไม่ยอมๆๆๆๆ”
เมื่อศิลปินปล่อยผลงานออกมา ผลงานย่อมเป็นของสาธารณะ สาธารณะสามารถพูดได้ว่าเสพแล้วรู้สึกอย่างไร หากเสพข่าวสารไม่ตรงกับที่ผู้สร้างงานตั้งใจมิใช่เรื่องน่าแปลกใจหรือน่าเสียใจ จะว่าไปความกำกวมของข่าวสารมีคุณค่าในตัวของมันเอง
จะให้อะไรๆ ได้ดั่งใจไปเสียทั้งหมดก็มิใช่
มีส่วนที่ตัวเองดูไม่เข้าใจหลายจุดจึงดูรอบสอง เพื่อพิจารณาการจมน้ำของเด็กหญิงตอนกลางเรื่อง ที่จำฉากนี้ได้เพราะวิธีใช้ลายเส้นนั้นดีมากทำให้ภาพเธอจมน้ำโดดเด่นเหนือฉากอื่นๆ เมื่อดูรอบสองจึงพบว่าครูใหญ่ชี้นิ้วเธอ เข้มงวดระเบียบการแต่งกายและทรงผม แขวนป้ายประจานเธอ เหล่านี้นำไปสู่ใบหน้าลายเส้นสีดำสองมิติที่เศร้าสร้อยลอยอยู่ในน้ำ
ก่อนที่เธอจะยิ้มแล้วปล่อยตัวจมลงไป
ตอนที่เธอยิ้มชวนให้คิดถึงว่าเธอน่าจะบรรลุอะไรสักอย่าง ที่ไหนได้ตอนเกิดใหม่(คือมือใครบางคนดึงเธอขึ้นมาจากน้ำ)เป็นลายเส้นการ์ตูนสามสิติ เธอกลับพบเหตุการณ์เดิม คือครูที่เข้มงวด แล้วเธอก็กลายสภาพเป็นครูที่ใช้ดัชนีพิฆาตจัดการเด็กนักเรียนรุ่นต่อไปเสียเอง
ทำไมครูที่คับแคบจึงสร้างครูรุ่นใหม่ที่คับแคบ?
เราเรียกกลไกนี้ว่า identify with the aggressor หมายความว่าเมื่อคนเราพบอุปสรรคหรือผู้มีอำนาจเหนือ (authority ได้แก่ พ่อ แม่ ครู เป็นต้น) ที่ไม่สามารถเอาชนะได้ หากปะทะย่อมต้องตายเหมือนเด็กหญิงลายเส้นสองมิติจมน้ำ ในสภาพการณ์หมดทางสู้อย่างแน่นอน คนเราจะเลียนแบบแล้วกลายสภาพเป็นผู้มีอำนาจเหนือนั้นเอง
พูดสั้นๆ ว่าเป็นพวกเดียวกันดีกว่า
นอกเหนือจากฉากจมน้ำที่โดดเด่น ฉากร่างกายกลายเป็นหินก็เรียกความสนใจได้มากแม้จะไม่เข้าใจนักว่าพยายามบอกอะไร ด้วยปรากฏขึ้นมากกว่าหนึ่งครั้งต่างกรรมต่างวาระต่างบริบท
เมื่อดูซ้ำสองจึงเข้าใจว่าน่าจะแสดงถึงอวสานของคนที่หมดทางไปหรือไม่ยอมเปลี่ยนแปลง คนทั้งสองแบบย่อมสูญพันธุ์ เป็นฟอสซิล แล้วเปื่อยสลายลงในที่สุด ไม่เหลืออะไรเอาไว้อีกเลย ไม่แม้กระทั่งเกิดใหม่
หากตีความเช่นนี้แล้วจึงรู้สึกว่าค่อยยังชั่ว ที่แท้แล้วยามที่ ด.ญ. ยิ้มแล้วจมน้ำลงไป เธอยิ้มเพราะรู้ว่าเรื่องราวยังไม่สิ้นสุด เธอจะได้เกิดใหม่แล้วต่อสู้ใหม่อีกแล้วอาจจะแพ้อีก แต่ที่สำคัญมากกว่าการแพ้คือเธอยังมิได้กลายเป็นฟอสซิลในขั้นตอนนี้ เธอยังเกิดใหม่ได้อยู่
เหมือนเด็กๆ และเยาวชนวันนี้ เหมือนจะแพ้แต่ยังไม่แพ้สามารถเกิดใหม่ได้อยู่ และพาพรรคพวกอีกนับหมื่นแสนเกิดใหม่ได้เรื่อยๆ เพียงแต่หลายคนยังอยู่ใต้วัฒนธรรมความกลัวที่ระบบการศึกษามอบไว้ให้ตั้งแต่รุ่นพ่อแม่
รัฐธรรมนูญฉบับประชาชนที่ถูกปัดตกก็ยังมิใช่จุดสิ้นสุด จะมีรัฐธรรมนูญฉบับใหม่เกิดขึ้นอีก
