เพลงถือเป็นนวัตกรรมทางวัฒนธรรมของมนุษย์อย่างหนึ่งที่สำคัญเทียบเท่าหนังสือเลยก็ว่าได้ เพราะเพลงมีส่วนช่วยในการบันทึกเรื่องราวและภูมิปัญญาคนรุ่นเก่าสู่คนรุ่นหลังผ่านบทร้องและท่วงทำนอง ที่สำคัญ หากมองในแง่เนื้อหาสาระ คุณลักษณะพิเศษของเพลงยังสามารถถ่ายทอดความรู้สึกของผู้คนได้อย่างลึกซึ้งอีกด้วย
ด้วยความที่เพลงสามารถแสดงความรู้สึกออกมาได้อย่างเปิดเผยนี่เอง จึงทำให้ใครๆ ก็ใช้เพลงเป็นสื่อกลางในการบอกความรู้สึก ไม่ว่าจะเป็นความรู้สึกเศร้า เหงา สุข ทุกข์ หรือเบื่อหน่าย
ศิลปินมักแต่งเพลงขึ้นมาเพื่อสื่อสารอารมณ์ต่อสภาวะอย่างหนึ่งที่พวกเขาไม่สามารถอธิบายได้ ซึ่งส่วนมากมักเป็นสภาวะที่คับข้องใจ เช่น ตอนอกหัก การเสียคนรัก หรือพบสิ่งที่ไม่เคยเจอมาก่อนในชีวิต
เพลงจึงกลายเป็นเครื่องสะท้อนให้เห็นถึงความละเอียดอ่อนของมนุษย์ได้อย่างเรียบง่ายและซื่อตรง หลายครั้งที่นักวิชาการต้องการทำความเข้าใจพฤติกรรมและความรู้สึกนึกคิดของเพื่อนมนุษย์ สิ่งหนึ่งที่จะเอามาพิจารณาด้วยก็คือ ‘เพลง’ นั่นเอง
เข้าเรื่องกันเลยดีกว่า วันนี้เราจะชวนคุณมาดูกันว่าเพลงที่สะท้อนถึงวัยแห่งการเปลี่ยนผ่านหรือ ‘coming of age’ นั้นมีเพลงอะไรกันบ้าง
แต่ต้องบอกไว้ตรงนี้ก่อนว่า วัยแห่งการเปลี่ยนผ่านนี้ไม่ได้จำกัดอยู่แค่การเปลี่ยนผ่านจากเด็กไปสู่วัยผู้ใหญ่เท่านั้น หากในความหมายนี้ วัยแห่งการเปลี่ยนผ่านนั้นสามารถเกิดขึ้นได้ทุกช่วงเวลาของชีวิต ไม่ว่าคุณจะอยู่ในช่วงวัยรุ่น วัยผู้ใหญ่ วัยกลางคน หรือวัยชรา – ทุกคนสามารถเผชิญกับการเปลี่ยนผ่านได้ทั้งนั้น
ทะเลใจ
ศิลปิน : แอ็ด คาราบาว
ว่าด้วยเพลง : เพลงทะเลใจแต่งขึ้นมาหลังจากเหตุการณ์พฤษภาทมิฬปี 2535 เพื่อสะท้อนสภาพบรรยากาศทางการเมืองที่เพิ่งผ่านพ้นความโหดร้ายไปหยกๆ ถึงแม้ว่าตัวเนื้อหาของเพลงจะไม่ได้มีการกล่าวถึงใครและอะไรไว้อย่างชัดเจน แต่หลายคนที่ฟังเพลงนี้ก็รู้สึกร่วมกับมันได้ไม่ยาก ทำให้เพลงนี้เป็นที่นิยมของคนทั้งบ้านทั้งเมืองกันในช่วงนั้น และกลายเป็นเพลงประจำตัวของแอ็ด คาราบาวที่จะต้องร้องเรื่อยมามาจนถึงปัจจุบัน
แล้ว Coming of Age อย่างไร : เพลงนี้ให้อารมณ์ความรู้สึกหลากหลาย แต่ความรู้สึกร่วมอย่างหนึ่งที่ได้จากการฟังเพลงนี้ คือการนึกทบทวนตัวเอง โดยเฉพาะตัวเองในช่วงวัยรุ่นที่แสนจะวุ่นวาย เพลงนี้ได้กลายเป็นภาพสะท้อนของวัยรุ่นที่หลงทางอยู่ในความฝันอันล่องลอย และมีทางเดินที่ต้องตัดสินใจให้เลือกเดินมากมาย ไม่ว่าจะเลือกหนทางไหน จะพบความทุกข์หรือความสุข สิ่งที่จะอยู่กับเราเสมอไปจนวันตายก็คือ ‘กาย’ และ ‘ใจ’ – หลายคนบอกว่า ฟังเพลงนี้กี่ทีก็รู้สึกถึงความอบอุ่นอยู่เสมอ
14 อีกครั้ง
ศิลปิน : เสก โลโซ
ว่าด้วยเพลง : พี่เสกของพวกเราได้แต่งเนื้อร้องและทำนองของเพลงนี้ไว้อย่างเรียบง่ายแต่จับใจ เนื้อหาของเพลงคือการเล่าถึงความรู้สึกตอนที่เขาไปเจอผู้หญิงคนหนึ่งตอนโตแล้ว แต่แทนที่จะนึกถึงผู้หญิงคนนี้ ดันไปนึกถึงความรักครั้งแรกตอนแกอายุ 14 ปี เราก็เลยไม่รู้ว่า พอนึกถึงแฟนคนแรกเสร็จแล้ว ได้สานความสัมพันธ์กับผู้หญิงที่แกเจอตอนโตต่อหรือไม่ อย่างไร
แล้ว Coming of Age อย่างไร : เพลงนี้ทำให้เราเข้าใจถึงความรู้สึกของเด็กผู้ชายที่มีรักครั้งแรกในชีวิต แน่นอน มันมีแต่ความร้อนรุ่ม และความหวั่นไหวแบบแปลกๆ หลายคนที่มีแฟนคงเข้าใจความรู้สึกรักแรกเช่นนี้ได้เป็นอย่างดี
แฟนฉัน
ศิลปิน : วงชาตรี
ว่าด้วยเพลง : สำหรับเพลงนี้ ต้องบอกว่าหากใครไม่เคยฟัง อาจต้องกล่าวว่า “โอ้ย ไปอยู่ในไหนมา” เอาง่ายๆ เลยก็คือ เนื้อหาของเพลงนี้จะเป็นการพูดถึงการรักษาความสัมพันธ์ของคู่รักในวัยหนุ่มสาวแรกรุ่นนั่นแหละ ที่สำคัญคือไม่ใช่เด็กในวัยมัธยมเสียด้วย หากเป็นเด็กในวัยประถม ซึ่งเล็กไปอีก แต่ก็เป็นความรักที่ดูตะมุตะมิไม่น้อย
แล้ว Coming of Age อย่างไร : แหมจะไม่ให้ coming of age ได้อย่างไรละ ก็เนื้อหาเพลงมันคือการมีแฟนในตอนเด็กเลยนะ ซึ่งแน่นอนว่าช่วงนั้น คงตื่นเต้นและแปลกสำหรับใครที่เริ่มลองรักเป็นครั้งแรกแน่ๆ คุณเคยเป็นไหมเล่า กับการนึกถึงหน้าแฟนจนเหม่อลอยในระหว่างที่ครูสอนอยู่หน้าชั้น
30 ยังแจ๋ว
ศิลปิน : ยอดรัก สลักใจ
ว่าด้วยเพลง : เพลงนี้ถือได้ว่าเป็นอมตะเลยก็ว่าได้ เพราะว่าคนไทยแทบยุคทุกสมัยสมัยร้องเพลงนี้ได้หมด เนื้อหาของเพลงจะเป็นการพูดถึง ผู้ชายคนหนึ่งได้พบกับหญิงสาวคนหนึ่งซึ่งสวยสะพรั่งราวกับเพิ่งเป็นสาววัยแรกรุ่น แต่เมื่อได้ล่วงรู้ความจริงว่า เธอมีอายุถึง 30 ปีแล้ว ทำให้ไม่เชื่อว่าที่เห็นนี้จะเป็นสาววัย 30 แสดงให้เห็นว่า ถึงแม้จะเข้าวัย 30 แล้วแต่ก็ยังแจ๋วอยู่
แล้ว coming of age อย่างไร : ถึงแม้ว่าเพลงนี้ผู้ชายจะเป็นคนร้อง แต่ก็เป็นที่ติดหูติดใจของทุกๆ เพศ โดยเฉพาะผู้หญิงวัย 30 (ดังชื่อเพลง) สำหรับพวกเธอ เพลงนี้มีส่วนช่วยเสริมความมั่นใจว่า พวกเธอนั้นยังแจ๋วอยู่ ถึงแม้ว่าโดยทั่วไปผู้ชายมักจะเห็นว่าเมื่อผู้หญิงเข้าวัย 30 ก็ถือว่าเริ่มแก่ตัวสำหรับสาวๆ แล้วก็ตามที
Live and Learn
ศิลปิน : บอย โกสิยพงษ์
ว่าด้วยเพลง : สำหรับเพลงนี้ ใครหลายคนคงรู้จักเป็นอย่างดี เนื่องมาจากเนื้อหาของเพลงที่มีความลึกซึ้งจับใจ ประกอบกับการขับร้องที่ทรงพลังของกมลา สุโกศล เนื้อหาของเพลงจะพูดถึงเรื่องราวของคนๆ หนึ่ง – ก็พวกเราทั้งหลายนี่แหละ – ที่ต้องเผชิญกับมรสุมที่ชีวิต จนยากจะฝ่าฟันไปได้ แต่อย่างไรก็ดี เพลงก็ได้บอกว่า ชีวิตมันก็อย่างนี้แหละ อย่าไปคิดถึงอนาคตหรืออดีตให้มากเลย แค่ทำวันนี้ให้ดีที่สุด แล้วเดี๋ยวทุกอย่างก็จะผ่านพ้นไป
แล้ว Coming of Age อย่างไร : ไม่ว่าเราจะอยู่ช่วงเวลาไหนของชีวิต – วัยเด็ก วัยรุ่น ผู้ใหญ่ หรือแก่ – เรามักจะพบกับเหตุการณ์อันสุดแสนยากเย็นเสมอ ซึ่งบ่อยครั้งเหตุการณ์เหล่านั้นมักจะกำหนดเส้นทางชีวิตของเราหลังจากนั้นด้วย ดังนั้น การยอมรับและตัดสินใจเกี่ยวกับเหตุการณ์นั้นๆ จึงเป็นเรื่องสำคัญ บางคนเจอกับเหตุการณ์ที่หนักเอามากๆ จนยากจะรับไว้ ไม่กล้ายอมรับว่ามันเป็นความจริง การฟังเพลงนี้จะช่วยให้เราเข้าใจว่า ชีวิตมนุษย์ก็อย่างนี้แหละ “เมื่อมีเข้ามา ก็ต้องมีเลิกไป มีสุขสม มีผิดหวัง เกิดขึ้นได้ทุกวัน” ฉะนั้น เราควรที่จะเรียนรู้และอยู่กับมันให้จงได้ ในทุกช่วงเวลาของชีวิต
Home
ศิลปิน : ธีร์ ไชยเดช
ว่าด้วยเพลง : ธีร์เป็นคนอบอุ่นและรักครอบครัวอย่างยิ่ง คล้ายๆ กับเสียงทุ้มๆ นุ่มๆ ของเขานั่นแหละ เขาแต่งเพลงนี้ขึ้นมาเพื่อบรรยายถึงบ้าน (ซึ่งเอาจริงๆ ก็คือครอบครัว) ในแง่ของความงาม ความหมาย และความสุขที่ได้จากบ้าน เพลงนี้มีทั้งเนื้อร้องและท่วงทำนองที่งดงาม ไพเราะ และสอดประสานได้อย่างดิบพอดี จนถึงขั้นที่ว่ากลายเป็นเพลงประจำตัว เวลาไปทัวร์ที่ไหนก็ต้องร้องเพลงนี้เสมอ
แล้ว Coming of Age อย่างไร : พี่ธีร์ของเราไม่ได้เขียนเพลงนี้เพื่อสื่อถึงบ้านที่มีหน้าตาสี่เหลี่ยมเฉยๆ ลึกๆ แล้วหมายถึงครอบครัวด้วย เพลงนี้สะท้อนให้เห็นถึง ภาวะจิตใจของคนที่เริ่มต้นชีวิตบทใหม่ ซึ่งเป็นบทชีวิตที่คนๆ หนึ่งกำลังสร้างครอบครัวขึ้นมา และในช่วงที่กำลังสร้างครอบครัว ทุกอย่างที่เป็นส่วนหนึ่งของครอบครัวจึงมีความหมายอย่างยิ่ง แค่ได้อยู่กับครอบครัว ก็ทำให้เขาเข้าถึงความสุขที่แท้จริงของชีวิต – ไม่ต้องการอะไรมากไปกว่านี้แล้ว
ไถ่เธอคืนมา
ศิลปิน : พงษ์สิทธิ์ คำภีร์
ว่าด้วยเพลง : เพลงนี้ พี่ปูแต่งขึ้นเมื่อเกือบ 30 ปีที่แล้ว เพื่อเล่าถึงเรื่องราวของชายหนุ่มที่กำลังคบหาดูใจกับสาวชาวเหนือวัย 15 ปีคนหนึ่ง แต่ทันใดนั้นเอง เธอก็ถูกพ่อแม่บังเกิดเกล้าขายให้เป็นหญิงขายบริการอยู่ที่ภาคใต้ เพื่อเป็นการชดใช้หนี้ที่พ่อแม่ได้เคยก่อเอาไว้ เพื่อปลดพันธนาการ เธอจึงต้องทำงานบริการแลกกับเงิน โดยหวังว่าสักวันหนึ่งเธอจะสามารถไถ่ตัวเองได้ ถึงแม้ว่าทำจะทำงานเป็นหญิงขายบริการ แฟนหนุ่มก็ยังรักเธออยู่ โดยพยายามทำงานที่บ้านเกิดเพื่อส่งเงินและไถ่เธอกลับมาอีกแรง
แล้ว Coming of Age อย่างไร : เพลงก่อนๆ นี้ได้สะท้อน coming of age ของคนทั่วไป ซึ่งส่วนมากก็เป็นชนชั้นกลางนั่นแหละ แต่เพลงนี้จะต่างออกไปนิดนึง ก็เพราะว่าพี่ปูได้หยิบยกชีวิตของหญิงสาวยากจนในภาคเหนือมาถ่ายทอด เรื่องราวที่อยู่ในเพลงไม่ได้แตกต่างจากเรื่องจริงเท่าไรนักหรอก สำหรับหญิงชาวเหนือที่ยากจนและอยู่ในชนบทในยุคก่อน (40 ปีที่แล้ว) เมื่ออายุยังไม่เลย 15 ปี พวกเธอจะถูกครอบครัว (ซึ่งมักติดหนี้) ขายไปเป็นนางบำเรอกามให้กับชายหนุ่มที่กรุงเทพฯและภาคใต้ ดังนั้น ด้วยเพียงอายุเท่านี้ พวกเธอจึงได้เผชิญบทชีวิตอันแสนเจ็บปวดและชอกช้ำเสียแล้ว จะว่าไปแล้วพวกเธอจึงไม่มี coming of age ที่เหมือนหญิงสาวทั่วไปเลย
18 ฝน
ศิลปิน : ธนพล อินทฤทธิ์
ว่าด้วยเพลง : พี่เสือแต่งเพลงนี้ขึ้นมาเพื่อบอกเล่าถึงชีวิตชายหนุ่มคนหนึ่งที่เดินเข้ามาถึงช่วงเวลาหนึ่งของชีวิต ในวัย 18 ปี ชายหนุ่มผู้นี้ต้องประสบกับปัญหามากมาย ทั้งเรื่องครอบครัว เรียน เพื่อน และความรัก จนยากที่จะผ่านปัญหาเหล่านั้นไปได้ง่ายๆ เพราะมันช่างดูสับสนเสียเหลือเกิน ในช่วงเวลาที่เพลงนี้ออกมาแรกๆ นั้น มันก็ดังอย่างพลุแตก จนวัยรุ่นฟังกันทั่วบ้านทั่เมือง แม้กระทั่งตอนนี้ วัยรุ่นหลายคนก็ยังฟังและร้องเพลงนี้กันอยู่
แล้ว Coming of Age อย่างไร : หากใครอายุ 18 – 20 ปี แล้วนั่งฟังเพลงนี้คนเดียว (รวมถึงคนที่เคยผ่านประสบการณ์นี้มาแล้ว) จะเข้าใจเลยว่า ช่วงเวลานั้นมันเป็น ‘ทางแยกอันตราย’ อย่างไร
ความเชื่อ
ศิลปิน : Bodyslam
ว่าด้วยเพลง : เนื้อหาของเพลงนี้ช่างเรียบง่าย คือพูดถึงความกลัวในการเผชิญสิ่งที่ตนรัก เพราะว่ามักเต็มไปด้วยความท้าทาย และความยากลำบาก แต่ถึงอย่างไร เราเกิดมาชาติหนึ่ง การมีความเชื่อในสิ่งที่ตนรักหรือฝันจึงเป็นสิ่งที่จำเป็น เพราะมันคือสิ่งที่ทำให้เรายังไม่ตาย มันคือเหตุผลที่เรามีชีวิตอยู่นั่นเอง
แล้ว Coming of Age อย่างไร : ในช่วงชีวิตคนเรา ซึ่งบางคนก็สั้น บางก็คนยาว พวกเราไม่ได้ถูกกำหนดว่าให้มีความฝันเดียวเสมอไป เราสามารถมีได้หลายฝัน และเมื่อเรากำลังเคลื่อนย้ายจากฝันหนึ่งไปสู่อีกฝันหนึ่ง มันคือช่วงเวลาที่เต็มไปด้วยความก้ำกึ่งระหว่างความกล้าและความกลัว เหมือนที่เพลงนี้ได้ถ่ายทอดออกมา แต่เมื่อเราชนะความกลัวนั้นได้เราก็สามารถเปลี่ยนผ่านชีวิตของตัวเองไปสู่บทใหม่ๆ ที่ท้าทายและมีความหมายกว่าเดิม
อิ่มอุ่น
ศิลปิน : ศุ บุญเลี้ยง
ว่าด้วยเพลง : เพลงนี้แต่งขึ้นเพื่ออธิบายความรู้สึกของคนเป็นแม่ มันคือความรู้สึกของแม่ที่มีต่อลูกนั่นเอง เต็มไปด้วยความรู้สึกห่วงหาอาทร รัก ปราถนา ผูกพัน และคาดหวัง คนเป็นแม่มักแบกรับความรู้สึกพวกนี้ไว้เสมอ แต่ไม่เคยแสดงออกให้ลูกได้เห็นหรอก
แล้ว Coming of Age อย่างไร : สำหรับผู้หญิง (รวมถึงผู้ชายด้วย) หลายๆ คนที่ได้ก้าวเข้ามาเป็นแม่ (หรือพ่อ) คนครั้งแรก นี่ถือเป็นช่วงเวลาแห่งชีวิตที่จะได้ทำอะไรใหม่ๆ เพื่อคนๆ หนึ่งอย่างไม่มีเงื่อนไข เพลงนี้สะท้อนถึงความรู้สึกในช่วงเวลาดังกล่าวได้เป็นอย่างดี ดังนั้น ถ้าลูกคนไหนยังไม่รู้ว่าแม่ของพวกเขาคิดอย่างไรกับพวกเขาบ้าง ลองฟังเพลงนี้สักครั้งครับ
