Q: ลุงคะ ช่วง WFH นี่คนมีเวลาเยอะใช่มั้ย แรงบันดาลใจก็มากมาย มีน้องที่ทำงานที่เขาช่วยงานหนูมาตลอด นิสัยดีด้วย น้องเขาทำครัวซองแล้วเอาทุเรียน เนื้อทุเรียนนะคะ ยัดไส้มาดื้อๆ แล้วส่งมาที่บ้านหลายอันอยู่ แบบว่าเอามาให้ชิมพร้อมขอความเห็นด้วย คือน้องคนนี้เห็นว่าหนูชอบกินทุเรียน แล้วก็ชอบกินครัวซอง แต่การเอาสองสิ่งนี้มาอยู่ด้วยกันในคำเดียวนี่มันไม่ใช่ ไม่รู้จะบอกเขายังไงดีว่ามันไม่อร่อยเลย – หมี
A: ตอบคุณหมี
ก่อนอื่น ขอบอกว่าคุณเป็นคนน่ารักนะครับที่คำนึงถึงความรู้สึกของคนอื่น ในยุคของการที่คนเราสามารถต่อว่ากันได้แรงๆ โดยอ้างว่าเป็นเรื่องทำได้ อ้างว่าก็มันเรื่องจริงนี่นา โดยไม่สนใจอีกแล้วว่าคนฟังจะรู้สึกอย่างไร เรื่องของการรักษาน้ำใจนี่ปกติคนไทยเก่งมาก บางทีเหมือนเก่งเกินไปจนทำให้ตัวเองเดือดร้อนเสียด้วยซ้ำ เช่น ถ้าคุณเกรงใจตอบน้องเขาไปว่าอร่อยจัง น้องเขาดีใจ อาทิตย์ต่อไปก็มีครัวซองเนื้อทุเรียนสดส่งมาให้อีก เพิ่มความผะอืดผะอมให้แก่ชีวิตคุณ ครั้นจะบอกไปว่าไม่อร่อยจ้ะ เราก็เกรงใจ
แล้วเราจะหาความพอดีในเรื่องนี้ได้ยังไง
เรื่องนี้มีกฎง่ายๆ อยู่ข้อหนึ่งก็คือ ก่อนจะทำอะไรลงไปให้คิดหน่อยนึงว่า ถ้าคนอื่นมาทำแบบเดียวกันนี้กับคุณบ้าง แล้วคุณจะโอเคกับมันมั้ย ถ้ารู้สึกว่าโอเค รับได้ ก็ทำไปเถอะ แต่ถ้ารู้สึกว่าแบบนี้ไม่น่าจะใช่ ให้ลองหาวิธีสื่อสารที่แยบยลกว่านี้ดู
การสื่อสารให้แยบยลนั้น จะยังไงก็ตามอย่าโกหก ถ้าของนั้นไม่ถูกปากก็ไม่ต้องมุสาไปบอกเขาว่าอร่อย แต่ไม่ต้องถึงกับบอกเขาอย่างที่ใจเราคิด หรือสวมวิญญาณกรรมการปากร้ายที่รับบททำมาหากินอยู่ตามรายการเกมโชว์ที่เกี่ยวกับการทำอาหาร ถ้อยคำอะไรแบบนั้นไม่มีใครเขาพูดกันในชีวิตจริงหรอกครับ อีกอย่างโดยมารยาทแล้วคนส่วนใหญ่เขาก็จะบอกให้เราพูดตรงๆ แต่เอาเข้าจริงไม่มีใครอยากฟังคอมเมนต์ที่ตรงขนาดนั้น
ถ้าเป็นลุงก็คงจะตอบเขาไปว่า…ครัวซองก็ดีนะ แต่ถ้าเป็นลุง คงไม่กล้าใช้เนื้อทุเรียนสดแบบที่น้องใช้หรอกนะ…เท่านี้พอไม่ต้องต่อความยาวสาวความยืด เป็นไปได้ว่าน้องอาจจะสาธยายเหตุผล พร้อมที่มาของแรงบันดาลใจ (คำซึ่งน่าเบื่อมากนี้มาอีกแล้ว) ของการสอดไส้เนื้อทุเรียนสดจนทำให้ผิวกรอบของขนมต้องแฉะเสียของ เขาอาจจะมีคำอธิบายอื่นๆ ก็ปล่อยเขาพูดไป
ถ้าน้องเขาไม่เก็ต ยังส่งครัวซองเนื้อทุเรียนสดมาอีก (คงเป็นฉบับที่น้องเขาเชื่อว่าปรับปรุงใหม่) คราวนี้คุณคงต้องเดือดร้อนวิ่งหาครัวซองครีมคัสตาร์ดรสทุเรียนเจ้าอร่อย ส่งไปให้เขาเป็นการตอบแทน เป็นของกำนัลประจุความหมาย บอกว่า 1) ฉันชอบอะไรแบบนี้ต่างหาก 2) เธอทำไมไม่ลองทำอะไรแบบนี้ดู 3) เราไม่ติดค้างอะไรกันแล้วนะ
ถ้ามาถึงขั้นนี้ แปลว่าน้องเขาก็เป็นคนบื้อๆ อยู่เหมือนกัน รักจะคบก็คบกันต่อโดยไม่ต้องมาอะไรกับความบื้อของน้อง ถ้ารำคาญความเป็นคนพูดไม่รู้เรื่องของเขา ก็เลิกคบกันไป จบ
จะเห็นว่าจะเลิกคบหรือคบกันต่อ บางครั้งมันก็ไม่ได้อยู่ที่ความอ้อมค้อมของการสื่อสารเลย
Q: ช่วงปลดล็อกดาวน์นี่ต้องไปทำงาน ไปโน่นไปนี่ ลุงมีปัญหาเรื่องจำหน้าคนไม่ค่อยได้เพราะเขาใส่หน้ากากกันบ้างมั้ย-ไอซ์
A: ตอบคุณไอซ์
เมื่อก่อนลุงก็คิดเหมือนคุณนี่แหละ ยิ่งในช่วงล็อกดาวน์รอบแรก นึกสงสัยว่าเราจะจำหน้าคนไม่ได้ จะทักคนผิด เขาจะทักเราผิด ต่างๆ นานา แต่พอเอาเข้าจริง เรื่องหน้ากากนี่ไม่เป็นปัญหาเลย คือเราสามารถเดาชื่อทั้งที่เขาใส่หน้ากากอนามัยปิดครึ่งใบหน้าได้ไม่ยาก และน้อยครั้งที่จะเดาผิด ลุงหลงนึกว่าตัวเองเก่งอยู่ตั้งนาน จนกระทั่งไปอ่านงานวิจัยทั้งจากรายงานของ Science Daily บอกว่าส่วนใหญ่แล้วคนเราจะชื่อหน้าคนได้ทั้งๆ ที่เขาสวมหน้ากาก โดยจำได้ถูกต้องราวๆ 90% นอกจากนั้นการสวมหน้ากากช่วยพรางหน้าคนได้เพียงเล็กน้อย (ทั้งๆ ทีปิดไปเสียตั้งค่อนใบหน้า) งานวิจัยบอกว่าการสวมหน้ากากอนามัยพรางใบหน้าได้มากกว่าเวลาคนสวมแว่นดำแค่ 3% คือว่ามีใครจำใครไม่ได้เพราะเขาสวมแว่นดำบ้างไหม คำตอบคือไม่มีหรอก
และที่น่าสนใจคือ เราจะจำหน้าคนที่สวมหน้ากากได้ (โอกาสจำผิดมีอยู่ราว 10%) ถ้าเรารู้จักคนนั้นอยู่แล้ว ดังนั้นในคลื่นมนุษย์นับร้อยนับพันที่เราจะเจอะเจอในสังคมเมืองนั้น คนที่เราไม่รู้จักมาก่อนจะไม่มีความหมายต่อเราเลยถ้าเขาสวมหน้ากาก
สำหรับคนขี้ลืมในเรื่องหน้า ลุงมีวิธีมาฝาก ซึ่งเป็นวิธีที่ใช้มาตั้งแต่สมัยที่คนเรายังไม่ต้องสวมหน้ากากอนามัยปกปิดใบหน้าส่วนล่าง
วิธีที่ว่าคือ เมื่อเจอคนที่คลับคล้ายคลับคลาเหมือนจะรู้จักกันมาก่อน แต่นึกชื่อไม่ออก ให้คุณเป็นฝ่ายใส่ก่อนเลยครับ เลือกชื่อที่ยอดฮิต อย่างผู้ชายก็โอ๊ต อาร์ต หรือโอ ผู้หญิงก็แอน อุ้ยหรือเอ อะไรก็ได้ แล้วทักไปเลย “อ้าว เอ ไม่เจอกันตั้งนาน” ลุงไม่ได้บอกนะว่าใช้ชื่อพวกนี้แล้วจะช่วยให้เราเดาถูกว่าเขาเป็นใคร แค่ทักไปก่อนเพื่อรอคำตอบ “ไม่ใช่เอค่ะ นี่เอ๋” อะไรทำนองนี้ ชีวิตทางสังคมของคุณก็จะดูเนียนไร้รอยต่อ ถ้าคุณสนใจในเรื่องทำนองนี้
หลังๆ ลุงไม่ค่อยได้ใช้วิธีพวกนี้แล้วเพราะอายุมากเข้ามันไม่ค่อยได้มีโอกาสไปทักใครก่อนอีกแล้ว มันเป็นมารยาทที่คนอายุน้อยกว่าจะต้องทักทายหรือแนะนำตัวก่อน ซึ่งส่วนใหญ่ก็จะเปิดหน้ากากพร้อมกับทักทาย (ชั่วขณะไม่ให้ผิดกฎปกติใหม่) ซึ่งทำแล้วบรรยากาศดีกว่ากันเยอะเลย
ส่วนวิธีเขียนชื่อบ่งบอกตัวตนบนเสื้อผ้านั้น ปล่อยให้เป็นเรื่องของแพทย์พยาบาลในชุดพีพีอีเขาไปก็แล้วกันนะ
Agony uncle หมายถึง ชายเจ้าของคอลัมน์ให้คำปรึกษาปัญหาชีวิตทั่วไป ในช่วงแรกๆ ลุงเฮม่าจะเน้นเรื่องกฎเกณฑ์ เพราะคิดว่ามันน่าจะช่วยให้เราอยู่ร่วมกันได้ในฐานะเพื่อนมนุษย์ แต่หลังจากเขียนคอลัมน์นี้มาได้ปีสองปีก็เริ่มตาสว่าง และที่สำคัญคือ หลังจากโลกรอบตัวมีแต่กฎเกณฑ์และการใช้อำนาจ (ซึ่งส่วนใหญ่มีไว้เพื่ออำนวยความสะดวกให้ผู้ออกกฎ) ลุงเลยเปลี่ยนแนวมาเขียนตอบโดยเริ่มที่กฎเกณฑ์ แล้วตามด้วยวิธีหลอกล่อเล่นสนุกกับกฎนั้นๆ แทน
**ส่งคำถามมาได้ที่ [email protected]
เรื่อง: ภาณุ บุรุษรัตนพันธุ์
