นายแพทย์ประเสริฐ ผลิตผลการพิมพ์ เรื่อง
ในสังคมผู้สูงอายุ เราจะได้พบสถานการณ์นี้กันทุกคน ไม่เป็นคนใดก็คนหนึ่ง
คำแนะนำอย่างสั้นที่สุดคือถ้ามีเงินสักก้อนให้เก็บไว้ปรับปรุงสถานที่และจ้างพี่เลี้ยงช่วยดูแล ไม่เสียเงินไปกับการซื้อยาที่ไม่มีประโยชน์ราคาแพง
หนังฝรั่งเศสปี 2012 ชื่อฝรั่งเศส Amour แปลว่า Love กำกับการแสดงโดย Michael Haneke นำแสดงโดยนักแสดงที่มีชื่อเสียงที่สุดของฝรั่งเศส 3 คน คือ Jean-Louis Trintignant, Emmanuelle Riva และ Isabelle Huppert
ฌอง หลุยส์ ตรินติยอง เป็นนักแสดงชายอายุ 82 ปีในปีที่แสดงหนังเรื่องนี้ เป็นที่รู้จักดีจากหนังดังหลายเรื่องรวมทั้ง A Man and A Woman ปี 1966 และ A Man and A Woman 20 years later ปี 1986 ส่วนเอ็มมานูเอล ริวาเป็นที่รู้จักมากที่สุดจากหนังดังปี 1959 Hiroshima mon amour เธออายุมากกว่านักแสดงฝ่ายชาย 3 ปี สำหรับนักแสดงคนที่สาม อิซาเบล อูแปร์ นักดูหนังสมัยนี้รู้จักเธอดีอยู่แล้ว
หนังคว้ารางวัลปาล์มดิออร์จากคานส์และรางวัลออสการ์สาขาหนังต่างประเทศ รวมทั้งเข้าชิง 4 สาขาหลักคือหนังยอดเยี่ยม นักแสดงนำฝ่ายหญิง บทภาพยนตร์ และผู้กำกับ หนังกวาดรางวัลแทบทุกเวทีในยุโรปจารนัยกันไม่หวาดไม่ไหว ลำพังริวาคนเดียว เธอเข้าชิงบทนักแสดงนำฝ่ายหญิงมากกว่า 30 เวที คว้ารางวัลไปเป็นครึ่ง
หนังเปิดฉากด้วยหน่วยตำรวจดับเพลิงและเจ้าหน้าที่สาธารณสุขพังห้องพักห้องหนึ่งในย่านที่อยู่อาศัยกลางกรุงปารีส ห้องปิดตายมาหลายวันมีกลิ่นศพอบอวล บนเตียงในห้องนอนเป็นร่างหญิงชราคนหนึ่งที่เหี่ยวแห้งแล้ว เจ้าหน้าที่ช่วยกันเปิดหน้าต่างเพื่อระบายกลิ่นและอากาศเหม็นอับออกไป
หนังเข้าสู่เนื้อเรื่อง เป็นฉากโรงละครที่ฌองเซลิเซ่ หนังตั้งกล้องที่หน้าเวทีหันไปทางผู้ชมมากมายที่นั่งรอชมการแสดง หลายคนกำลังทยอยเดินเข้ามาหาที่นั่ง บางคนนั่งเปิดสูจิบัตรอ่าน บางคนนั่งนิ่งๆ มองมาที่เวที หนังแช่ภาพนี้นานมาก นานเสียจนนักดูหนังที่รู้จักนักแสดงนำสองคนจะเห็นเขาทั้งสอง
เหมือนบอกว่านับจากนี้ไปเราจะเป็นผู้สังเกตการณ์
การแสดงคืนนั้นจบแล้ว จอร์จและแอนน์กลับมาบ้าน คือบ้านที่พนักงานดับเพลิงพังเข้ามาตอนต้นเรื่อง คืนนั้นมีรอยงัดแงะประตู แอนน์ไม่สบายใจที่มีรอยงัดแงะประตู เธอพูดซ้ำๆ ว่าไม่สบายใจ มิวายจอร์จจะปลอบใจหรือเปลี่ยนเรื่องพูด เธอจะหวนกลับมาพูดเรื่องรอยงัดแงะที่ประตูอีก
นี่คืออาการ perseveration เป็นสัญญาณเตือนของผู้ป่วยที่มีรอยโรคในสมอง คือพูดซ้ำหรือทำซ้ำ
เช้าวันถัดมา สองสามีภรรยาสูงวัยกินอาหารเช้าด้วยกันในห้องครัวและคุยกันเรื่องสัพเพเหระ จู่ๆ แอนน์ก็นิ่งไป เหม่อมองผ่านตัวจอร์จ ถามอะไรก็ไม่ตอบ ตอนแรกจอร์จคิดว่าเธอแกล้งเล่น ครั้นรู้ว่าเธอไม่เล่นก็ถอนหายใจ สีหน้าเหมือนรับรู้ว่าโลกแตกสลายแล้ว เขาลุกไปเอาผ้าขนหนูผืนเล็กรองน้ำจากน้ำก๊อกในครัวไปเช็ดหน้าภรรยา เมื่อพบว่าไม่เป็นผลจึงลุกไปอีกห้องเพื่อเปลี่ยนเสื้อผ้า
ระหว่างที่กำลังเปลี่ยนเสื้อผ้าเพื่อเตรียมพาแอนน์ไปโรงพยาบาล จอร์จได้ยินเสียงอะไรบางอย่างจึงเดินย้อนกลับมาที่ครัว พบแอนน์นั่งกินอาหารเป็นปกติพร้อมกับพูดขึ้นว่า “เปิดน้ำก๊อกทิ้งเอาไว้ทำไม” จอร์จโมโหมากที่เธอเล่นพิเรนทร์แบบนี้ ก่อนที่จะรู้ว่าเธอมิได้เล่นในอีกไม่กี่นาทีต่อมา
หนังตัดฉากไปที่ อีวา ลูกสาวซึ่งอาศัยอยู่กับสามีชาวอังกฤษที่ลอนดอนมาเที่ยวหา จอร์จเล่าเรื่องให้ฟัง กังวลใจแต่ก็ให้ความมั่นใจว่าพวกเขาสองคนจะผ่านไปได้ ครั้งนี้เป็นเรื่องใหม่ที่ไม่เคยพบมาก่อน
ใช่แล้ว นี่คือเรื่องใหม่ที่ไม่เคยพบมาก่อน แต่ทุกคนจะได้พบแน่ถ้ารักษาสุขภาพดีมากจนถึงวัยชราที่สมองไปก่อนร่างกาย แทนที่จะตายไปเสียก่อนวัยชรา
แอนน์เข้ารับการผ่าตัดสมอง แล้วก็ถึงวันกลับบ้าน เจ้าหน้าที่โรงพยาบาลเข็นรถขึ้นมาส่งถึงบนห้องพัก หลังจากนี้จะเป็น 3-4 ฉากที่แสดงให้เห็นว่าพายุร้ายกำลังก่อตัว สำหรับจอร์จที่บอกลูกสาวว่านี่เป็นเรื่องใหม่ และสำหรับคนที่ไม่เคยมีประสบการณ์ดูแลบุพการีแก่เฒ่าที่ช่วยเหลือตัวเองไม่ได้ จะไม่มีทางเข้าใจเลยว่าฉากที่เห็นนี้น่าหวาดหวั่นเพียงใด
แอนน์เป็นอัมพฤกษ์ด้านขวา เธอลุกจากล้อเข็นเพื่อเปลี่ยนไปนั่งเก้าอี้ด้วยตนเองไม่ได้ จอร์จต้องค่อยๆ ประคองเธอลุกช้าๆ แล้วถูลู่ถูกังเล็กน้อยให้เธอขยับไปนั่งเก้าอี้
พลันที่แอนน์นั่งเก้าอี้ได้ เธอพูดว่า “สัญญานะ จะไม่พาฉันเข้าโรงพยาบาลอีก”
เมื่อผู้เป็นสามีไม่ยอมให้สัญญา เธอก็ห้ามสามีพูดอะไรอีก อย่าพูดและอย่าพยายามอธิบายอะไร
คืนนั้นจอร์จพาแอนน์ขึ้นนอนเตียง ด้วยความยากลำบากอีกเช่นกัน จากนั้นเปิดไฟหัวเตียง จัดหมอนให้เรียบร้อย แอนน์บอกแก่สามีว่าปล่อยเธออยู่คนเดียวได้ เธอจะอ่านหนังสือและไม่ต้องมานั่งด้วยตอนเธออ่านหนังสือ เธอกำลังขอให้เขาใช้ชีวิตของตัวเองได้
เช้าวันถัดมา จอร์จยืนสูบบุหรี่ที่หน้าต่าง เมื่อแอนน์ปล่อยทุกข์แล้วก็ร้องขอความช่วยเหลือ จอร์จเข้าไปในห้องส้วม ประคองเธอจากท่านั่งบนชักโครกให้ยืนขึ้น ด้วยมุมกล้องเราจะรู้ว่าแอนน์เปลือยท่อนล่าง กางเกงอยู่ที่พื้น สำหรับท่านที่ผ่านเหตุการณ์นี้มาแล้ว ไม่มีอะไรน่าสะเทือนใจมากไปกว่าการที่คนเราช่วยเหลือตัวเองไม่ได้ระหว่างการปลดทุกข์ ครั้งนี้เพิ่งจะเป็นครั้งแรก คนที่รักกันมาช้านานจะแบกรับภาระนี้ได้นานเพียงใด
นี่คือหนังสยองขวัญ
แล้วเวลาก็ผ่านไป ปัญหาทางอารมณ์ก็มาเยือนอย่างเลี่ยงไม่ได้ จะไม่มีใครต้านทานได้
คืนวันหนึ่งจอร์จกลับจากไปงานศพ พบแอนน์นั่งอยู่กับพื้นในความมืด จอร์จต้องก้มลงยกเธอขึ้นมานั่งบนล้อเข็น เชื่อได้ว่าแอนน์มีกำลังขาอยู่บ้างมิเช่นนั้นไม่มีทางเลยที่คนแก่อย่างจอร์จจะยกภรรยาขึ้นจากท่านั่งบนพื้นได้ ครั้นแอนน์นั่งล้อเข็นเรียบร้อยแล้วไปที่ห้องนั่งเล่น เธอขอให้สามีเล่าเรื่องที่งานศพให้ฟัง จอร์จเหนื่อยแล้วแต่พยายามเล่า แอนน์ก็พูดจาหาเรื่องเขาเป็นระยะๆ
วันหนึ่ง จอร์จพบแอนน์นอนกองที่พื้นข้างเตียง แทนที่จะแสดงอาการห่วงใยเป็นปฏิกิริยาแรก เขากลับพูดว่า “นี่เธอทำอะไร” แล้วตามด้วย “ทีหลังต้องการอะไรก็เรียก เห็นไหมว่าโคมไฟแตก” แอนน์ได้แต่พร่ำคำขอโทษ จอร์จอุ้มเธอขึ้นมานอนบนเตียงด้วยตัวคนเดียวอีกครั้งหนึ่ง ใครเคยยกผู้ป่วยจะรู้สึกได้ว่าหนังทำให้ดูง่ายดายเกินไป
น้ำหนักของคนคนหนึ่งนั้นหนักมาก แต่น้ำหนักในจิตใจนั้นหนักมากกว่า
อีวา ลูกสาวมาเยี่ยมอีกครั้งพร้อมสามี วันที่เธอมา แอนน์มีอาการทรุดหนักไปอีกขั้นหนึ่งแล้ว บัดนี้เธอพูดไม่ชัด นั่นทำให้อีวาหงุดหงิดพ่อที่ไม่พาแม่ไปรักษาเป็นเรื่องราว แต่จอร์จก็พยายามอธิบายว่าคุณหมอสองท่านบอกแล้วว่าทำได้เท่านี้ อะไรที่ทำที่โรงพยาบาลได้คือทำที่บ้านได้ และพ่อสัญญากับแม่แล้วจะไม่พาไปโรงพยาบาลอีก ตอนนี้จะจ้างพยาบาลมาช่วยดูแลสัปดาห์ละ 3 วัน
อะไรที่ทำที่โรงพยาบาลได้คือทำที่บ้านได้ แต่ต้องการลูกหลานที่บริหารระบบเป็น
คืนนั้นจอร์จฝันร้าย เขาเดินออกมานอกบ้านพบทางเดินที่ผุพังกำลังซ่อมแซม มีน้ำท่วมเจิ่งนอง บรรยากาศมืดทึม แล้วจู่ๆ ก็มีมือข้างเดียวมาอุดปากเขาไว้ เขากรีดร้องสะดุ้งตื่น
จอร์จต้องสระผมให้ภรรยา เปลี่ยนผ้าปูเวลาที่เธอทำเปียก ป้อนข้าวให้เธอกินทีละคำอย่างเชื่องช้า ป้อนน้ำดื่มแล้วไหลออกทางมุมปาก พยายามฟังเธอพูดโดยไม่เข้าใจ บางฉากถ่ายทำใช้เวลาเกือบเท่าเวลาจริง นั่นชวนให้อึดอัดและเป็นทุกข์อย่างยิ่ง คนแก่ที่เดินเหินกระย่องกระแย่งต้องคอยดูแลคนแก่ที่ช่วยเหลือตัวเองไม่ได้เลย คือหนังเรื่องนี้ และคืออนาคตที่ทุกคนจะได้พบ ไม่ในสถานะใดก็สถานะหนึ่ง
จากพยาบาลหนึ่งคนเพิ่มเป็นสองคน ถึงตอนนี้หน้าที่อาบน้ำผู้ป่วยเป็นของพยาบาล ในขณะที่แอนน์เริ่มมีอาการเจ็บปวดตามร่างกายเพิ่มมากขึ้น ไม่ว่าจะเป็นตอนที่นั่งบนล้อเข็นอาบน้ำหรือนอนเฉยๆ บนเตียงนอน ภายในเวลาไม่นานจอร์จก็ไล่พยาบาลออกหนึ่งคนฐานที่ปฏิบัติต่อผู้ป่วยไม่ดี
เหตุการณ์ดำเนินต่อไป วันหนึ่งในขณะที่จอร์จพยายามป้อนน้ำแอนน์ แต่แอนน์งับปากอยู่ตลอดเวลา เมื่อจอร์จพยายามงัดปากเธอขึ้นเพื่อให้ดื่มน้ำ แม้ว่าเธอจะยอมดื่มแต่ก็ไม่ยอมกลืน ครั้นจอร์จสั่งเธอกลืน เธอพ่นน้ำออกพรวดปากจนหมด นั่นทำให้จอร์จตบหน้าเธอไปหนึ่งที
ชีวิตสมรสห้าสิบปีพังไปในวินาทีเดียว