เรื่องราวความสัมพันธ์ระหว่างพ่อลูก เพื่อนผู้ชาย ความเป็นพี่เป็นน้อง และการออกเดินทางกับการไม่ออกเดินทางไปไหนเลยชั่วชีวิตของมนุษย์คนหนึ่ง
‘แปดขุนเขา’ เล่าถึงสามชั่วชีวิตของชายหนุ่มคนหนึ่ง ความสัมพันธ์ในวัยเด็กระหว่างเขากับพ่อผู้มีอีกบุคลิกที่ปรากฏให้เห็นเฉพาะเวลาอยู่บนภูเขาด้วยกัน, มิตรภาพกับเด็กชายที่เขาเจอบนหุบเขากราน่า ไล่เรื่อยมาจนการเติบโตที่เขาผลักชีวิตให้ออกเดินทางไปไกลจากบ้านเกิด ขณะที่เพื่อนผู้โตมาพร้อมกัน -แต่ไม่ได้โตมาด้วยกัน- ใช้ชีวิตคู่ขนานอยู่บนหุบเขาสูงลิ่วของอิตาลี ไม่เคยจากไปไหน
คนเญตติขับเน้นเรื่องราวอันแสนสามัญอย่างความสัมพันธ์ระหว่างพ่อกับลูกชายได้แสนจะงดงาม ความขับเคี่ยว ไม่ลงรอยอันเงียบเชียบของ ปิเอโตร และพ่อที่สำหรับเขาแล้วเป็นชายเคร่งขรึม กระเดียดไปทางหยาบกระด้างและหมกมุ่นอยู่กับการพาลูกชายขึ้นไปเดินเขา ตัวละครของพ่อจึงเล่าผ่านสายตาของปิเอโตร -ส่วนใหญ่ในวัยเด็ก- เกือบตลอดเวลาทั้งในยามที่อยู่เมืองและบนภูเขาที่สองพ่อลูกกระหืดกระหอบ ดั้นด้นไปให้ถึง เพื่อที่สำหรับปิเอโตรแล้วจะพบว่า มันก็ไม่ได้มีอะไร และสถานที่บางแห่งก็คง ‘สวยงามได้เฉพาะในสายตาคนอย่างพ่อเท่านั้น’
ไล่เลี่ยกันกับภาวะชิงชังการเดินเขา มันยังเต็มไปด้วยน้ำเสียงของการอยากเป็นที่ยอมรับในสายตาพ่อผู้แข็งกระด้าง อยากทาบทับความเป็นชายชาตรีแบบที่พ่อเป็น -เดินเขาได้ด้วยท่อนขาแข็งแรงและแทบไม่เหนื่อยหอบ- เป็นชายหนุ่มที่กลายเป็น ‘เพื่อนนักดื่ม’ บนเทือกเขาเดียวดายกับพ่อ แต่ก็กังขาในภาพจินตนาการนั้นของตัวเองแม้ด้านหนึ่งมันอาจจะหมายถึงการได้รับการยอมรับที่โหยหามาตลอด
ภาพของพ่อผู้แข็งแกร่งจึงเป็นภาพร่างที่ปิเอโตรในวัยเด็กมองเห็นมาตลอด ก่อนจะค่อยๆ เสื่อมสภาพลงเมื่อเขาโตขึ้น มีท่อนขาแข็งแรงของวัยหนุ่ม ได้เห็นพ่อในฐานะคนเมืองผู้มีร่างกายเปราะบางทั้งยังอวดดี ก่อนจะพ่ายแพ้ให้แก่ชาวเขาผู้แข็งแกร่ง จนสุดท้ายก็เป็นปิเอโตรเองที่ตัดสินใจยื่นคำขาดต่อพ่อ ปลดแอกสายสัมพันธ์ที่เขาเข้าใจว่าพ่ออยากเห็น ทั้งภาพลูกชายที่กลายเป็นเพื่อนดื่ม ความใกล้ชิดกันของพ่อลูกระหว่างการเดินเขาอันทรหด ซึ่งเป็นภาพที่ปิเอโตรมองไม่เห็นและไม่อยากเห็นอีกต่อไปแล้ว
เกือบทั้งเรื่องถูกบอกเล่าผ่านน้ำเสียงเชือดเฉือนและรอสมน้ำหน้าพ่ออย่างเงียบเชียบจากปิเอโตร ปรารถนาจะมอบบทลงโทษบางอย่างให้แก่พ่อผ่านสายตาคนเป็นลูก ความสัมพันธ์ที่ผ่านมามันไม่เลวร้ายหรือรุนแรงมากพอจะผลักให้เกิดการประหัตประหารกันโดยตรง แต่มันสร้างบาดแผลแห่งความไม่เข้าใจเล็กๆ น้อยๆ ตลอดมา การไม่ยอมสื่อสารกันค่อยๆ กัดกินพื้นที่ในตัวคนเป็นลูก สุดท้ายเราก็เพียงแต่อยากเห็นคนที่เคยเอาชนะเรา เอาแต่ออกคำสั่งเรามาทั้งชีวิตสิ้นสภาพและพ่ายแพ้ดูบ้าง ทั้งพ่ายแพ้ต่อภาพจินตนาการของตัวเองและพ่ายให้แก่ตัวเราในฐานะผู้ที่สร้างความผิดหวังใหญ่หลวงไว้ให้ เราไม่เคยอยากเป็นภาพหวังแบบนั้นของพ่อ พ่อสร้างของพ่อขึ้นมาเอง ดังนั้นจะมาโทษกันไม่ได้ และด้วยน้ำเสียงเช่นนี้เองที่ตราตรึงในใจคนอ่าน กล่าวคือมันไม่ฟูมฟาย เรียบง่าย แต่ก็ไม่ถึงกับเลือดเย็น
คู่กันนั้นคือบรูโน เด็กชายจากหุบเขาที่ปิเอโตรเจอในช่วงวัยเยาว์ เปี่ยมไปด้วยพละกำลังและความมุทะลุบางอย่างที่เขาอยากเป็นแต่ก็เป็นไม่ได้ เป็นเด็กแข็งแรงที่โตเร็วกว่า ใช้ทั้งชีวิตโจนทะยานอยู่ในป่า หุบเขาลึกลับ เข้าใจลมหายใจของหินทุกก้อน น้ำทุกหยดและไม่เคยพรากจากพื้นที่แห่งนี้ไป เป็นเสมือน ‘ลูกชาย’ ที่ปิเอโตรคิดว่าพ่ออยากมี แข็งแรงกว่าเขา เจนพื้นที่กว่าเขา และดูโตเป็นผู้ใหญ่มากกว่าเขา กล่าวอีกอย่าง โลกของบรูโนคือหุบเขาแห่งนี้ เป็นโลกที่สัมบูรณ์ด้วยตัวมันเอง ขณะที่ปิเอโตรออกเดินทางไปยังสถานที่แห่งใหม่อยู่เรื่อยๆ ไปเติบโต กลายเป็นผู้ใหญ่ในพื้นที่แห่งอื่น
ทั้งบรูโนทั้งปิเอโตรในวัยผู้ใหญ่ต้องมาร่วมมือกันสร้างบ้านหลังน้อยบนหุบเขา ในเพิงเล็กๆ พังทลายมีต้นสนเล็กจิ๋วงอกงามด้วยการแทรกตัวขึ้นท่ามกลางการประคับประคองของหินโดยรอบ ปิเอโตร -ที่กลายสภาพเป็นแบบเดียวกับพ่อของเขาในแง่ของการครอบครองร่างกายอย่างคนเมือง ขาวซีดและบอบบาง- พยายามขุดมันออกมาปลูกกลางแจ้ง เพื่อจะพบว่าการที่ต้นสนนั้นเติบโตมาโดยมีหินผาโอบล้อมทำให้มันเปราะบางเกินไปเมื่อตกอยู่ท่ามกลางการจ้องมองของธรรมชาติ แต่เขาก็ดึงดันจะปลูกมันไว้เช่นนั้น และหาสารพัดวิธีมาดามไม่ให้กิ่งก้านผอมบางนั้นหักโค่นลงด้วยกระแสลมผู้ไม่เคยเป็นมิตรกับใคร
และแม้หนังสือจะเล่าเรื่องผ่านสายตาของผู้ชาย ตัวละครแวดล้อมไปด้วยผู้ชาย มันก็มอบน้ำเสียงอ่อนโยนและการจ้องมองไปยังตัวละครหญิงอื่นๆ ของเรื่อง ทั้งแม่ปิเอโตรผู้เป็นสาวชาวเมืองแสนอ่อนโยน และเป็นเสมือนผู้กุมความรู้สึกของพ่อลูกซึ่งแสนจะเปราะบางไว้ หรือแม่ของบรูโนที่แทบไม่สนทนากับใครเลย อยู่ในจักรวาลของตัวเองที่ปิเอโตร หรือแม้แต่บรูโนในวัยเด็กไม่เคยเข้าใจว่าเหตุใดโลกของคนหนึ่งคนจึงแคบได้เพียงพื้นที่สวนหนึ่งไร่และวัวไม่กี่ตัวเท่านั้น แต่เมื่อพวกเขาเติบโตขึ้น การได้จ้องมองกลับไปในตัวเองกลับเห็นเงาสะท้อนของแม่ในเนื้อตัวมากกว่าพ่อ -โดยเฉพาะบรูโน ในแง่ของการใช้ชีวิตบนพื้นที่ที่ตัวเองพึงใจ และชอบมากที่เขาบอกว่ามันปกติเหลือเกินหากผู้ชายจะใช้ชีวิตเพื่อเป็น ‘คนภูเขา’ แต่ถ้าเป็นผู้หญิง จะถูกมองด้วยสายตาอีกแบบซึ่งไม่ใช่สายตาที่ดี
‘แปดขุนเขา’ ไม่ใช่หนังสือที่อ่านแล้วชุบชู อบอุ่นหัวใจ และก็ไม่ใช่หนังสือที่จะมอบคำตอบอะไรให้ใคร มันเพียงแค่เล่าเรื่องของพ่อกับลูกชาย ความเจ็บช้ำลึกล้ำที่ทอดตัวอยู่บนหุบเขาสักแห่ง มิตรภาพที่งอกงามและหยั่งรากลึกแม้ต่างคนจะต่างแยกจากกันไปมีชีวิตต่างรูปแบบ การเฝ้ามองหาร่องรอยของพ่อในทุกที่ที่ไปไม่ว่าจะโดยรู้ตัวหรือไม่รู้ตัว หรือกระทั่งการเห็นเงาสะท้อนตัวเราในวัยผู้ใหญ่ผ่านเงาของพ่อแม่ที่ในวัยเด็กเป็นเรื่องที่เราไม่อาจเข้าใจ มันดึงดูดเราในแง่นั้น และเท่านั้นมันก็งดงาม ทรงพลังมากเหลือเกินแล้ว
ดูรายชื่อหนังสือ Top Highlights ความน่าจะอ่าน 2022 เล่มอื่นๆ ได้ที่นี่
เรื่อง: พิมพ์ชนก พุกสุข
