fbpx

สหายแจ็คหม่า กับเรื่องต้องรู้ของพรรคคอมมิวนิสต์จีน

อาร์ม ตั้งนิรันดร เรื่อง

 

เวลาคนถามแจ็คหม่าว่า มีทัศนคติอย่างไรกับรัฐบาลจีน แจ็คหม่าชอบตอบว่า “ตกหลุมรักกับรัฐบาลได้ แต่อย่าเผลอแต่งงานด้วย” (Be in love with them, but don’t get married) แต่มารู้ตัวอีกที ก็เป็นข่าวโด่งดังไปทั่วโลกว่าแจ็คหม่าเป็นสมาชิกพรรคคอมมิวนิสต์จีน ซึ่งรัฐบาลจีนก็อยู่ภายใต้พรรคคอมมิวนิสต์จีนนี่แหละ

สื่อตะวันตกรายงานเรื่องนี้เป็นข่าวใหญ่โต โดยสื่อถึงความย้อนแย้งว่า แจ็คหม่า เจ้าของ E-Commerce ยักษ์ใหญ่อย่างอาลีบาบา และมหาเศรษฐีอันดับ 1 ของจีน กลายเป็นสมาชิกพรรคคอมมิวนิสต์จีน ซึ่งเคยเป็นพรรคที่เมื่อสมัยหนึ่งเคยรังเกียจนายทุนเศรษฐีทั้งหลาย และเคยตั้งปณิธานจะต่อสู้เพื่อชนชั้นกรรมาชีพ (ถ้าวันนี้เหมาเจ๋อตงตื่นขึ้นมาคงช็อค!!)

จุดเริ่มต้นของข่าวนี้มาจากหนังสือพิมพ์ People’s Daily ของพรรคคอมมิวนิสต์จีน ได้นำเสนอสกู๊ป “รายชื่อบุคคลสำคัญที่ร่วมสร้างสรรค์ความสำเร็จของเศรษฐกิจจีน” เพื่อฉลองวาระครบรอบ 40 ปี ของการเปิดและปฏิรูปประเทศในเดือนธันวาคมนี้ โดยแจ็คหม่าติดโผหนึ่งในบุคคลสำคัญ และในส่วนที่เขียนถึงประวัติของแจ็คหม่า ได้มีการระบุชัดเจนว่า เขาเป็นสมาชิกพรรคคอมมิวนิสต์จีน

เป็นครั้งแรกที่มีการรับรองเป็นทางการครับว่าแจ็คหม่าเป็นสมาชิกพรรคคอมมิวนิสต์จีน แต่ไม่มีใครแน่ใจว่า สหายแจ็คหม่าเป็นสมาชิกพรรคมาตั้งแต่เมื่อใด (หนังสือพิมพ์ SCMP ของฮ่องกง ซึ่งแจ็คหม่าเป็นเจ้าของ รายงานว่า แจ็คหม่าเข้าเป็นสมาชิกพรรคตั้งแต่สมัยเรียนหนังสืออยู่ในมหาวิทยาลัยในช่วงทศวรรษ 1980)

ในจีน ต้องบอกว่าข่าวนี้ไม่ใช่เรื่องน่าแปลกใจอะไร และถ้าเราเข้าใจพรรคคอมมิวนิสต์จีนในปัจจุบัน เราก็จะเข้าใจมากขึ้นว่าแจ็คหม่าเป็นสมาชิกพรรคคอมมิวนิสต์จีนไปเพื่ออะไร และเขาน่าจะได้ประโยชน์อะไรจากการเป็นสมาชิกพรรคคอมมิวนิสต์จีน

ผมจึงอยากชวนทุกคนไปทำความรู้จักกับ 5 เรื่องต้องรู้ของพรรคคอมมิวนิสต์จีนในยุคปัจจุบันกันครับ

 

  • พรรคคอมมิวนิสต์จีนเป็นพรรคการเมืองที่มีสมาชิกมากที่สุดในโลก

 

พรรคคอมมิวนิสต์จีนกำลังจะฉลอง 100 ปี ในปี ค.ศ. 2021 ที่กำลังจะถึง และเป็นพรรคที่เติบโตมาอย่างต่อเนื่อง ในปัจจุบัน นับเป็นพรรคการเมืองที่ใหญ่ที่สุดในโลก

การที่แจ็คหม่าเป็นสมาชิกพรรคจึงไม่ได้แปลกประหลาดอะไร เพราะเขาเป็นเพียง 1 ในคนจีน 88.7 ล้านคน ที่เป็นสมาชิกพรรคคอมมิวนิสต์จีน (จำนวนสมาชิกพรรคคอมมิวนิสต์จีนมากกว่าจำนวนประชากรไทยทั้งประเทศเสียอีก) สมาชิกพรรคจะต้องเสียค่าธรรมเนียมสมาชิก รวมทั้งมีรายงานว่าถ้าเป็นผู้มีรายได้สูง ก็จะต้องเสียในอัตราสูงขึ้น ทำให้มีคนคาดเดาว่าแจ็คหม่าคงได้เสียเงินอุดหนุนพรรคคอมมิวนิสต์จีนไปไม่น้อย

แต่ไม่ใช่ใครอยากจะเป็นสมาชิกพรรคก็เป็นกันได้ง่ายๆ นะครับ

 

  • พรรคเลือกคน ไม่ใช่คนเลือกพรรค

 

กว่าจะเป็นสมาชิกพรรคคอมมิวนิสต์นั้น มีกระบวนการยาวนานครับ

เริ่มตั้งแต่อายุ 6-14 เด็กจีนในระบบโรงเรียนของจีนทุกคนจะต้องเรียนหลักสูตร Young Pioneers of China โดยแต่ละโรงเรียนอาจจัดการอบรมในลักษณะและความเข้มข้นแตกต่างกันไป (คล้ายๆ เรียนวิชาลูกเสือของเราในช่วงประถม) โดยของจีน จะเป็นการปลูกฝังค่านิยมรักชาติ รักพรรค (พรรคกับชาติคือสิ่งเดียวกัน) เรียนประวัติศาสตร์การต่อสู้ของพรรค และทฤษฎีความคิดทางการเมืองต่างๆ ตั้งแต่มาร์กซ์ เหมาเจ๋อตง เติ้งเสี่ยวผิง ไปจนถึงความคิดสีจิ้นผิง

หลังจากนั้น ตั้งแต่อายุ 14 เป็นต้นไป เยาวชนที่สนใจสามารถสมัครเป็นสมาชิก Communist Youth League of China ซึ่งไม่ได้บังคับ ตรงกันข้าม พรรคเองนี่แหละจะเริ่มคัดเลือกเด็กที่มีแวว เช่น เรียนเก่ง ทำกิจกรรมโดดเด่น มีความเป็นผู้นำ ฯลฯ เข้ามาเป็นสมาชิก Youth League ปัจจุบันมีเยาวชนเป็นสมาชิกมากกว่า 85 ล้านคน จุดประสงค์ของการจัดตั้ง Youth League ก็เพื่อเฟ้นหาคนเก่งและเตรียมสร้างผู้นำรุ่นใหม่

จากนั้น พออายุครบ 18 ปี เป็นต้นไป จึงจะสามารถสมัครเป็นสมาชิกพรรคคอมมิวนิสต์ได้ ถ้าเคยอยู่ใน Youth League ก็จะมีภาษีดีกว่า เพราะได้เคยแสดงถึงความมุ่งมั่นตั้งใจ และมีการเก็บประวัติมาอย่างต่อเนื่อง แต่ถ้าไม่ได้อยู่ใน Youth League ก็ต้องเป็นคนที่มีประวัติโดดเด่นในมหาวิทยาลัย การสมัครจะต้องส่งใบสมัคร มีการตรวจสอบประวัติ (รวมทั้งประวัติครอบครัว) อย่างละเอียด และผู้สมัครจะต้องเข้าหลักสูตรฝึกอบรมต่างๆ และต้องทำข้อสอบเพื่อให้ผ่านการอบรมด้วย ทั้งยังต้องมีสมาชิกพรรคให้การรับรองใบสมัคร 2 คน โดยสุดท้ายเมื่อผ่านกระบวนการโหดหินเหล่านี้ จะได้เป็นสมาชิกพรรคหรือไม่ ก็เป็นดุลพินิจของกรรมการพรรคประจำพื้นที่หรือประจำมหาวิทยาลัย ว่ากันว่า มีเพียง 3% (3 ใน 100 คนที่สมัคร) ที่จะได้รับการคัดเลือก

แต่นั่นไม่ได้แปลว่า ไม่มีระบบเส้นสายนะครับ วิธีการอื่นๆ ที่อาจจะช่วยให้มีโอกาสมากขึ้นที่จะได้รับคัดเลือกให้เป็นสมาชิกพรรค เช่น เคยผ่านการรับราชการทหาร เป็นลูกหลานของสมาชิกพรรค หรือบริจาคเงินให้พรรค

 

  • พรรคเปิดรับนักธุรกิจเข้าเป็นสมาชิกพรรค

 

นับตั้งแต่สมัยประธานาธิบดีเจียงเจ๋อหมินเป็นต้นมา พรรคคอมมิวนิสต์จีนได้ประกาศเปลี่ยนจากการเป็นตัวแทนชนชั้นกรรมาชีพของจีน มาเป็นการเป็นตัวแทนของผลประโยชน์พื้นฐานของคนส่วนใหญ่ของประเทศ (คำแปล: ต่อจากนี้ เมื่อพรรคคอมมิวนิสต์ไม่ได้เป็นตัวแทนเฉพาะชนชั้นกรรมาชีพอีกต่อไป นักธุรกิจก็สามารถเข้าเป็นสมาชิกพรรคคอมมิวนิสต์จีนได้แบบไม่ต้องกลัวใครนินทา)

นักธุรกิจหลายคนต้องการเป็นสมาชิกพรรค เพื่อที่จะได้มีเครือข่ายความสัมพันธ์กับรัฐบาล (คล้ายๆ ในเมืองไทยที่นักธุรกิจเข้าร่วมอบรมหลักสูตรพิเศษต่างๆ ที่หน่วยงานภาครัฐจัด แต่ของจีน นักธุรกิจต่างอยากจะเข้าร่วมอบรมหลักสูตรพิเศษของพรรคคอมมิวนิสต์ ซึ่งต้องเริ่มจากเป็นสมาชิกพรรคก่อน) นอกจากนั้น พรรคเองก็คงส่งเทียบเชิญถึงนักธุรกิจที่มีอิทธิพลหรือที่พรรคต้องการจะมีอิทธิพลต่อธุรกิจของเขา ดังนั้น จึงไม่ต้องแปลกใจที่แจ็คหม่าเป็นสมาชิกพรรคคอมมิวนิสต์ ซึ่งแสดงว่าเขาเองก็จะมีช่องทางพิเศษที่จะสื่อสารกับพรรคและรัฐบาลในฐานะสมาชิกพรรค

แต่ก็ไม่ใช่นักธุรกิจใหญ่ๆ ทุกคนในจีนจะเป็นสมาชิกพรรคกันหมด อย่าง Pony Ma ซึ่งเป็น CEO ของ Tencent และ Robin Li ซึ่งเป็น CEO ของ Baidu ทั้งสองคนก็อยู่ในลิสต์รายชื่อบุคคลที่สร้างคุณประโยชน์ให้เศรษฐกิจจีนที่ประกาศโดยหนังสือพิมพ์ People’s Daily เช่นกัน แต่ในส่วนประวัติของทั้งสองคนก็ระบุไว้ชัดว่าไม่ได้เป็นสมาชิกพรรค

 

  • พรรคปกครองประเทศ และแทรกซึมในทุกองค์กร

 

ในประเทศจีน ไม่ได้มีแต่พรรคคอมมิวนิสต์จีนพรรคเดียวเท่านั้น แต่ยังมีพรรคการเมืองอื่นๆ อีก 8 พรรค อย่างไรก็ตาม พรรคที่ปกครองประเทศ คือ พรรคคอมมิวนิสต์จีน ส่วนพรรคอื่นๆ อีก 8 พรรค มีหน้าที่ให้คำปรึกษาภายใต้ชื่อสภาที่ปรึกษาทางการเมืองแห่งชาติจีน

ดังนั้น ถ้าใครที่อยากรับราชการและอยากเจริญก้าวหน้า ก็น่าที่จะต้องพยายามสมัครเป็นสมาชิกพรรคคอมมิวนิสต์ให้ได้ เพราะสุดท้ายแล้ว การแต่งตั้งบุคคลขึ้นดำรงตำแหน่งผู้นำต่างๆ ในภาครัฐ (รวมถึงรัฐวิสาหกิจทั้งหมด) อยู่ที่ฝ่ายบุคคลของพรรคคอมมิวนิสต์จีนเป็นผู้กำหนด

หลายคนจึงมักเปรียบเทียบว่า ระบบของจีน เป็นเหมือนระบบรัฐราชการขนาดใหญ่ โดยกลไกเบื้องหลังระบบราชการ ก็คือกลไกของพรรคคอมมิวนิสต์จีนนี่เอง ข้าราชการจีนที่เป็นสมาชิกพรรคจึงอยู่ทั้งภายใต้กฎหมายทางการของรัฐ และกฎระเบียบและกลไกภายในของพรรคคอมมิวนิสต์จีนด้วย

ไม่เพียงแต่ภาครัฐและรัฐวิสาหกิจเท่านั้น แต่พรรคยังแทรกซึมในทุกองค์กร เช่น บริษัทเอกชนที่มีสมาชิกพรรคตั้งแต่ 3 คนขึ้นไป สามารถจัดตั้งคณะกรรมการพรรคประจำบริษัทได้ ดังนั้น บริษัทเอกชน (รวมทั้งองค์กร) จำนวนมากของจีน ต่างก็มีคณะกรรมการพรรคคอมมิวนิสต์ประจำบริษัทหรือองค์กร

 

  • พรรคคอมมิวนิสต์จีนกลายเป็นเครือข่ายผลประโยชน์ และกลายเป็นพรรคชาตินิยม แทนที่จะเป็นพรรคลัทธินิยม

 

พรรคคอมมิวนิสต์จีนจึงไม่ค่อยเหลือความเข้มข้นในด้านความเชื่อแบบคอมมิวนิสต์ตามภาพความเข้าใจของเราเกี่ยวกับลัทธิคอมมิวนิสต์ในตำราเรียนรัฐศาสตร์ แต่เป็นพรรคที่กลายเป็นเครือข่ายผลประโยชน์ของรัฐจีน พรรคคอมมิวนิสต์เป็นแหล่งสร้าง “กวนซี” เพื่อประสานความเชื่อมโยงระหว่างภาคส่วนต่างๆ ในรัฐจีน ซึ่งในด้านบวก ก็ทำให้การประสานนโยบายและผลักดันยุทธศาสตร์ของจีนทำได้ง่าย ส่วนในด้านลบ ก็คือกลายเป็นเครือข่ายผลประโยชน์ที่สร้างเครือข่ายทุนนิยมพวกพ้องขึ้นมา

ในด้านความเชื่อ พรรคคอมมิวนิสต์จีนในปัจจุบันไม่เหลือคราบความเป็นพรรคลัทธินิยมอีกต่อไป แต่กลายมาเป็นพรรคชาตินิยม นั่นก็คือ จุดหมายของพรรคคอมมิวนิสต์จีนในปัจจุบันกลายมาเป็นการรื้อฟื้นความยิ่งใหญ่ของชาติจีนและอารยธรรมจีน สิ่งที่หลอมรวมคนจีนเข้าด้วยกันและสร้างความชอบธรรมให้พรรคคอมมิวนิสต์จีนคือการปลุกกระแสชาตินิยม นี่น่าจะเป็นเอกลักษณ์ที่สำคัญที่สุดของจีนยุคใหม่ และมีนัยสำคัญทั้งในการทำความเข้าใจเศรษฐกิจ การเมือง รวมทั้งนโยบายต่างประเทศของจีน

เมื่อเข้าใจเช่นนี้ ก็อย่าไปตกใจว่า แจ็คหม่าเป็นคอมมิวนิสต์ฮาร์ดคอร์แอบสวมเสื้อสีเทาแบบสมัยเหมาไว้ข้างใต้สูทดำ แท้จริงแล้ว แจ็คหม่าก็เป็นเพียงผู้ใช้ประโยชน์จากเครือข่ายของพรรคที่แทรกซึมในทุกอณูของรัฐจีน และถ้าแจ็คหม่าจะมีลัทธิความเชื่อใดๆ ก็คงเป็นความเชื่อในพลังของ “กวนซี” และความคิดชาตินิยมที่กลับยิ่งฝังรากลึกเหลือเกินในจีนยุคใหม่

MOST READ

World

1 Oct 2018

แหวกม่านวัฒนธรรม ส่องสถานภาพสตรีในสังคมอินเดีย

ศุภวิชญ์ แก้วคูนอก สำรวจที่มาที่ไปของ ‘สังคมชายเป็นใหญ่’ ในอินเดีย ที่ได้รับอิทธิพลสำคัญมาจากมหากาพย์อันเลื่องชื่อ พร้อมฉายภาพปัจจุบันที่ภาวะดังกล่าวเริ่มสั่นคลอน โดยมีหมุดหมายสำคัญจากการที่ อินทิรา คานธี ได้รับเลือกให้เป็นนายกรัฐมนตรีหญิงคนแรกในประวัติศาสตร์

ศุภวิชญ์ แก้วคูนอก

1 Oct 2018

World

16 Oct 2023

ฉากทัศน์ต่อไปของอิสราเอล-ปาเลสไตน์ ความขัดแย้งที่สั่นสะเทือนระเบียบโลกใหม่: ศราวุฒิ อารีย์

7 ตุลาคม กลุ่มฮามาสเปิดฉากขีปนาวุธกว่า 5,000 ลูกใส่อิสราเอล จุดชนวนความขัดแย้งซึ่งเดิมทีก็ไม่เคยดับหายไปอยู่แล้วให้ปะทุกว่าที่เคย จนอาจนับได้ว่านี่เป็นการต่อสู้ระหว่างอิสราเอลกับปาเลสไตน์ที่รุนแรงที่สุดในรอบทศวรรษ

จนถึงนาทีนี้ การสู้รบระหว่างอิสราเอลกับปาเลสไตน์ยังดำเนินต่อไปโดยปราศจากทีท่าของความสงบหรือยุติลง 101 สนทนากับ ดร.ศราวุฒิ อารีย์ ผู้อำนวยการศูนย์มุสลิมศึกษา สถาบันเอเชียศึกษา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ถึงเงื่อนไขและตัวแปรของความขัดแย้งที่เกิดขึ้น, ความสัมพันธ์ระหว่างอิสราเอลและรัฐอาหรับ, อนาคตของปาเลสไตน์ ตลอดจนระเบียบโลกใหม่ที่ก่อตัวขึ้นมาหลังยุคสงครามเย็น

พิมพ์ชนก พุกสุข

16 Oct 2023

World

9 Sep 2022

46 ปีแห่งการจากไปของเหมาเจ๋อตง: ทำไมเหมาเจ๋อตง(โหด)ร้ายแค่ไหน คนจีนก็ยังรัก

ภัคจิรา มาตาพิทักษ์ เขียนถึงการสร้าง ‘เหมาเจ๋อตง’ ให้เป็นวีรบุรุษของจีนมาจนถึงปัจจุบัน แม้ว่าเขาจะอยู่เบื้องหลังการทำร้ายผู้คนจำนวนมหาศาลในช่วงปฏิวัติวัฒนธรรม

ภัคจิรา มาตาพิทักษ์

9 Sep 2022

เราใช้คุกกี้เพื่อพัฒนาประสิทธิภาพ และประสบการณ์ที่ดีในการใช้เว็บไซต์ของคุณ คุณสามารถศึกษารายละเอียดได้ที่ นโยบายความเป็นส่วนตัว และสามารถจัดการความเป็นส่วนตัวเองได้ของคุณได้เองโดยคลิกที่ ตั้งค่า

Privacy Preferences

คุณสามารถเลือกการตั้งค่าคุกกี้โดยเปิด/ปิด คุกกี้ในแต่ละประเภทได้ตามความต้องการ ยกเว้น คุกกี้ที่จำเป็น

Allow All
Manage Consent Preferences
  • Always Active

Save