ในฐานะประชาชนเจ้าของประเทศ การคอร์รัปชันไม่น่าใช่สิ่งที่เราภาคภูมิใจกันเท่าไหร่
ก็ใครกันจะกล้าบอกแขกบ้านแขกเมือง นักท่องเที่ยวที่เดินทางข้ามน้ำข้ามทะเลมาเยี่ยมประเทศอย่างภาคภูมิใจว่า ‘ดูสิ ประเทศฉันมีแต่การโกงเต็มไปหมดเลย!’ ถึงแม้ชื่อจะแผ่หราอยู่ในลิสต์จัดอันดับประเทศที่คอร์รัปชันมากที่สุดแห่งหนึ่งของโลกก็เถอะ
อย่างน้อยก็ขอเก็บไว้ให้รู้กันเองในใจ แล้วพาเขาไปดูของสวยๆ งามๆ ในย่านกรุงเก่าก็คงพอ…
แต่ความคิดนี้ใช้ไม่ได้กับ ปีเตอร์ ชัวริค ผู้ก่อตั้ง CorruptTour ธุรกิจทัวร์สุดอินดี้ในกรุงปราก สาธารณรัฐเช็ค ที่น่าจะเป็นที่แรก (และที่เดียว) ที่กล้าอวดการคอร์รัปชันของบ้านเกิดตัวเองอย่างเป็นจริงเป็นจังให้นักท่องเที่ยวได้รับรู้แบบไม่มีกั๊ก
“ปกติการคอร์รัปชันคือการเอาเงิน [ภาษี] ไปให้กับกลุ่มธุรกิจ เราเลยคิดจะทำธุรกิจที่ทำเงินจากการคอร์รัปชันบ้าง”
ปีเตอร์อธิบายแนวคิดตั้งต้นของการทำทัวร์สุดแปลกนี้ แทนที่จะเก็บมันไว้เป็นความลับของชาติที่ควรซุกไว้ใต้พรม
CorruptTour เริ่มต้นเปิดรับลูกทัวร์มาตั้งแต่ปี 2011 ด้วยสโลแกน ‘คอร์รัปชันคือมรดกวัฒนธรรมของมนุษยชาติ ขอเชิญหรรษาไปกับความเจ๋งสุดยอดของความเลวร้าย!’ ที่เหล่าไกด์ทัวร์พร้อมยูนิฟอร์มสุดฮาจะพานักท่องเที่ยวไปเที่ยวชมสถานที่จริงของการคอร์รัปชันในกรุงปรากและเมืองรอบๆ ที่มีประวัติการโกงมาตั้งแต่ยุคหลังการปกครองแบบคอมมิวนิสต์
ทัวร์คอร์รัปชันของปีเตอร์มีหลายโปรแกรมให้เลือกตามใจชอบ เช่น Prague’s Best of the Worst ที่พาลูกทัวร์ไปชมสิ่งปลูกสร้างอันเป็นเหมือนอนุสาวรีย์ประจำเมืองที่เป็นมรดกมาจากการคอร์รัปชัน เช่นอุโมงค์บลังกา ความยาวกว่าสามไมล์ ใช้งบประมาณกว่า 1.3 พันล้านเหรียญสหรัฐฯ แต่ถูกระงับการก่อสร้างเพราะใช้งบเกินไป 500 ล้านเหรียญฯ ซึ่งกำลังอยู่ระหว่างการสอบสวนว่าสัญญาการก่อสร้างควรถูกยกเลิกหรือไม่ (เคสคล้ายๆ ประเทศแถวๆ นี้มาก) และยังมีของแถมเป็นการพาไปคุยกับฝ่ายประชาสัมพันธ์ของบริษัทก่อสร้าง เพื่อให้ลูกทัวร์ได้ซักถามข้อสงสัยกันด้วย
หรือถ้าต้องการความตื่นเต้น ก็มีโปรแกรม The Prague Crony Safari พาขึ้นรถเดินชม โบกมือหน้ากล้องวงจรปิดหน้าบ้าน ดูสภาพความเป็นอยู่ของจริงแบบสวนสัตว์เปิดของผองเพื่อนนักการเมือง นักธุรกิจ ผู้มีอิทธิพลที่ต้องข้อหาคอร์รัปชัน และถ้าอยากเปลี่ยนบรรยากาศ ก็มีโปรแกรม Hospital on the Edge of the Law พาทัวร์โรงพยาบาลที่มีเอี่ยวกับเงินของรัฐบาลที่หายไปในระบบสาธารณสุข และระบบลัดคิวให้กับบุคคล ‘วีไอพี’
ทัวร์ของ CorruptTour ไม่ได้หยุดอยู่แค่ในกรุงปราก ถัดขึ้นไปทางตะวันตกเฉียงเหนือ เมืองเล็กๆ รายล้อมด้วยภูเขาอย่างเมืองอูสตีนัดลาเบม ก็เป็นจุดหมายของทริป The Wild (North)west Trip ที่จะพาลูกทัวร์นั่งรถผ่านทางหลวงที่มีทางขาดเป็นระยะจากการก่อสร้างผลพวงจากการโกง และยังได้แวะชมอาคารหลังโตที่สร้างโดยไม่ได้รับอนุญาตจากทางการ (แต่ก็ยังสร้างได้) รวมไปถึงที่เที่ยวชมมรดกคอร์รัปชันโลคอลต่างๆ ในเมืองแบบจุใจ
ความสำเร็จของทัวร์คอร์รัปชันแห่งเมืองปรากกลายเป็นกระแสโด่งดังทั่วโลก ผู้คนจากประเทศอื่นๆ ส่งข้อความมาขอให้ซัวริคไปเปิดทัวร์แบบเดียวกันที่ประเทศของตัวเองบ้าง จนเจ้าของทัวร์ถึงกับมีความคิดจะเปิดแฟรนไชส์แบบเดียวกับไปทั้งในกลุ่มประเทศที่ใสสะอาดสุดๆ อย่างเยอรมนีและญี่ปุ่น ไปจนถึงที่ที่คอร์รัปชันพอๆ กันอย่างอิตาลี กรีซ
และแน่นอน ประเทศไทย
เมื่อมามองดีๆ CorruptTour ไม่ได้เป็นแค่ทัวร์ธรรมดาๆ เพราะพวกเขาอาศัยศาสตร์ของการแสดง (ทีมไกด์ของที่นี่เป็นกลุ่มศิลปินนักแสดงทั้งหมด) การวางแผนพาเที่ยว และที่สำคัญ หัวใจหลักของมันคือการแสดงออกถึงการ ‘ประท้วง’ อย่างสันติ ที่ทำให้รัฐบาลและกลุ่มธุรกิจได้รู้ตัวว่าชาวปรากและชาวโลกกำลังจับตาการคอร์รัปชันของพวกเขาอยู่
“การเริ่มต้นของ CorruptTour ทำให้คนที่นี่รู้สึกว่าพวกเขาไม่ต้องกลัว [กับการเปิดโปงการโกง] อีกต่อไป”
ซัวริคบอกถึงผลจากทัวร์สุดเพี้ยนของตัวเอง
ใช่, คงเป็นเรื่องดีถ้าเราเลิกอับอายกับปริมาณการโกงที่หลายคนมองว่าเป็นเรื่องปกติ แล้วหันมาประกาศอย่างภาคภูมิใจ บอกให้โลกรู้ว่าการโกงของบ้านเรามันช่างยิ่งใหญ่เพียงใด
ถึงอีกนานกว่าจะได้เงินคืนจากเสาโฮปเวลล์และโรงพัก 396 แห่ง แต่อย่างน้อยก็หาเงินจากมันได้แล้วกัน!
อ่านเพิ่มเติม
บทความเรื่อง Prague’s scandalous side โดย Jennifer Rigby ของ The Telegraph ตีพิมพ์เมื่อ
วิดีโอเรื่อง ‘Corrupt Tour’ Shows Tourists Prague’s Dark Underbelly เผยแพร่เมื่อ 16 มีนาคม 2554