บทความชวนดูงานศิลปะและนวัตกรรมจากโลกที่หนึ่ง ที่สร้างการเปลี่ยนแปลงในทางที่ดีให้สังคมและชีวิตคน ผ่านสายตานักออกแบบมัลติมีเดียจากโลกที่สามในนามกลุ่ม Eyedropper Fill
Eyedropper Fill เรื่อง
ในวิชาศิลปะตอนเราเด็กๆ ผมเชื่อว่าเราทุกคนคงเคยวาด หรือไม่ก็ได้รับโจทย์ให้วาดรูปตัวเองกันใช่มั้ยครับ ในตอนนั้นผมเจอปัญหาอย่างจัง ไม่ใช่เพราะผมวาดรูปตัวเองไม่ได้ แต่เพราะพอถึงคราวต้องระบายสีแขนขาและหน้าตาตัวเอง ‘สีเนื้อ’ ที่มีอยู่แค่แท่งเดียวในกล่องสีไม้ 24 สีที่แม่ซื้อให้ กลับไม่ใช่สีเดียวกับสีผิวจริงๆ ของผม ถ้าจำไม่ผิด มันเป็นสีประมาณนี้
หันมองกล่องสีของเพื่อนข้างๆ กะว่าจะยืม ก็พบว่าสีเนื้อของมันก็เนื้อเดียวกับของผมนี่แหละ วันนั้นเลยต้องจำใจใช้เนื้อนั้นระบายไป พอจบคาบ ครูให้เอาผลงานของทุกคนวางโชว์ ประโยคหนึ่งที่เพื่อนทักรูปวาดของผมและผมยังจำได้ดีจนวันนี้คือ “ทำไมวาดตัวเองออกมาขาวจัง” ตามด้วยเสียงหัวเราะฮิฮะ
เมื่อเดือนพฤษภาคมที่ผ่านมา Crayola บริษัทผลิตเครื่องเขียนเก่าแก่ในอเมริกา เปิดตัวชุดสีเทียน (Crayon) ที่ชื่อว่า Colors of the World สีเทียน 24 สีชุดนี้ ไม่ได้ประกอบด้วยสีม่วงครามน้ำเงินเขียวเหลืองแสดแดงและสีเนื้อแท่งเดียวเหมือนชุดสีทั่วไป ทว่าทุกสีในกล่องคือสีเนื้อที่รังสรรค์ขึ้นใหม่ทั้งหมด จุดประสงค์เพื่อบ่งบอกถึงความแตกต่างหลากหลายของสีผิวใน 40 ชนชาติทั่วโลก และเพื่อให้เด็กทุกคนสามารถวาดภาพตัวเองในสีผิวที่แตกต่างกันได้
ในโปรเจ็กต์นี้ Crayola ร่วมมือกับ Victor Casale หัวหน้านักเคมีผู้เชี่ยวชาญเรื่องสีผิว ผู้รังสรรค์เฉดสีของเครื่องสำอาง MAC โอนถ่ายวิชาจากวงการเครื่องสำอางมาสู่วงการเครื่องเขียนแบบเฉพาะกิจ จึงทำให้ชุดสีเนื้อทั้ง 24 สีนี้แบ่งเฉดละเอียดสุดๆ ราวเฉดลิปสติก อย่าง ‘very light almond’ ‘extra deep golden’ ‘medium deep rose’ หรือ ‘deepest almond.’
กระบวนการกว่าจะเป็น Colors of the World ใช้เวลา 3 เดือน สีทุกเฉดรีเสิร์ชจากผิวคนจริง นำมาเป็นตัวอย่างผสมสีให้ใกล้เคียง ทดลองระบายบนกระดาษแล้วนำมาเทียบกับผิวจริงอีกครั้งกลับไปกลับมา สำหรับ Casale โจทย์ที่ต้องผสมสีออกมาให้ใกล้เคียงสีผิวที่แตกต่างหลากหลาย ไม่น่าหนักใจเท่ากับว่า เด็กๆ จะแยกบางเฉดที่ใกล้เคียงกันมากๆ ออกหรือเปล่า เพราะสีผิวที่แตกต่างกันในตอนแรกมีถึง 48 เฉด Casale จึงตัดสินใจรวมบางเฉดที่ใกล้เคียงมากๆ เข้าด้วยกัน ผลลัพธ์จึงออกมาเป็นชุดสีเทียน 24 แท่งที่เลือกใช้ง่าย และยังครอบคลุมทุกเฉดสีผิวในโลก
บางคนอาจจะมองเรื่องสีเนื้อในรูปวาดของเด็กว่าจิ๊บจ๊อย แต่เอาเข้าจริงเรื่องนี้เป็น ‘pain’ สำหรับคนไม่น้อย ทั้งตัวผมเองที่ถูกแซวจนจำไม่ลืม หรือเพื่อนบางคนที่พยายามผสมสีผิวจนเละและกลายเป็นไม่ชอบรูปนั้นไปเลย แม้แต่ตัว Casale เองที่เล่าว่า ตอนเด็กๆ เขาต้องใช้สีเทียนสีชมพูผสมกับสีน้ำตาลระบายผสมกัน เพื่อจะได้สีผิวที่ใกล้กับตัวเองมากที่สุด ซึ่งมันเป็นไปไม่ได้เลยที่จะออกมาใกล้เคียงและน่าพอใจ
Crayola และ Casale ออกแบบชุดสี Colors of the World โดยมองว่า โลกในปัจจุบันและอนาคตจะยิ่งให้ความสำคัญกับความแตกต่างหลากหลายมากขึ้น เด็กๆ จะยิ่งต้องการแสดงออกว่าตัวเองเป็นใคร ต้องการถูกนับรวมในฐานะส่วนหนึ่งของสังคม และถูกให้คุณค่าอย่างเท่าเทียมกับคนอื่น วิชาศิลปะและช่วงเวลาของการสร้างสรรค์จึงเป็นพื้นที่ปลอดภัยที่เด็กจะได้เรียนรู้สิ่งเหล่านี้ จะเป็นอย่างไรถ้าเด็กทุกคนมีสีเนื้อของตัวเอง ไว้ระบายเพื่อบอกว่า ‘นี่แหละคือตัวฉัน’ และสามารถระบายสีผิวตัวละครอื่นๆ ในรูปวาดอย่างเพื่อนหรือครอบครัวด้วยสีที่เป็นคนคนนั้นจริงๆ โดยไม่จำเป็นต้องใช้สีเนื้อแท่งเดียวกัน
ชุดสี Colors of the World ถือเป็นตัวอย่างของ Inclusive design หรือการออกแบบที่คำนึงถึงความต้องการและตอบโจทย์ผู้ใช้ที่มีความแตกต่างหลากหลาย ความแตกต่างของสีผิวถือเป็นเรื่องที่ถูกมองข้ามในการออกแบบไม่น้อย แต่หากได้รับความใส่ใจและแก้ไข มันก็สร้างอิมแพคให้สังคมได้อย่างมหาศาลเช่นกัน ตัวอย่างที่เพิ่งเกิดขึ้นเมื่อปีก่อนคงช่วยอธิบายได้อีกเสียง
ทวีตของชายชื่อ Dominique Apollon ถ่ายภาพมือตัวเองแปะพลาสเตอร์และเล่าว่า
“นี่เป็นครั้งแรกที่ผมรู้สึกว่าได้ ‘แปะพลาสเตอร์’ ลงบนสีผิวของของผมจริงๆ
ตลอดเวลาที่ผ่านมา สีของพลาสเตอร์ที่โดดออกจากผิวของผมเสมอเป็นเหมือนสิ่งที่ย้ำเตือนว่า สีผิวของผมไม่เคยถูกต้อนรับ
แต่พลาสเตอร์แผ่นนี้คล้ายกำลังบอกผมว่า ‘เรามองเห็นคุณ คุณมีคุณค่า’
ผมไม่ได้บอกว่าบริษัทพลาสเตอร์ทุกเจ้าต้องทำพลาสเตอร์ให้กลมกลืนกับทุกสีผิว
แต่ประเด็นก็คือ ในสังคมของเรา ทุกคนควรรู้สึกมีคุณค่า ถูกมองเห็น และถูกโอบรับจากสังคมเช่นเดียวกัน”
ทวีตของ Apollon สร้างแรงสั่นสะเทือนมหาศาลในทวิตเตอร์ หลายคนเข้ามาแชร์ความรู้สึกใกล้เคียงกันที่เคยประสบ บางคนบอกว่า เขาเองก็ไม่เคยคิดมาก่อนว่าพลาสเตอร์ควรออกแบบให้กลมกลืนกับสีผิวของทุกคน
จากเดิมที่ผลิตภัณฑ์นี้ไม่เคยถูกวางขายในร้านสะดวกซื้อมาก่อน ทวีตนั้นทำให้เดือนกุมภาพันธ์ที่ผ่านมา ห้าง Tesco ที่อังกฤษเป็นซูเปอร์มาร์เก็ตใหญ่เจ้าแรกที่วางขายพลาสเตอร์ปิดแผลที่ไม่ได้มีแค่สีเนื้อเฉดเดียว แต่มีให้เลือกถึง 3 เฉด
สีเทียนถึงพลาสเตอร์บอกเราว่า งานออกแบบที่มองเห็นความแตกต่างหลากหลายบางชิ้น อาจไม่ได้เติมเต็มฟังก์ชันการใช้งาน เท่ากับเติมเต็มความรู้สึกที่ว่า ทุกคนคือคนสำคัญอย่างเท่าเทียมกัน
อ้างอิง
TESCO has become the first UK supermarket to sell plasters for different skin tones.
