นับตั้งแต่เกิดการแพร่ระบาดไปทั่วโลกของโควิด-19 ในช่วงไตรมาสที่สองของปี 2020 ทำให้โรงหนังในหลายประเทศต้องปิดให้บริการ เทศกาลหนังต่างๆ ต้องแจ้งเลื่อน แจ้งยกเลิก หรือปรับรูปแบบการฉายเป็นทางออนไลน์กันอย่างอุตลุดจ้าละหวั่น สร้างความสั่นสะเทือนให้วงการภาพยนตร์โลกอย่างหนักหน่วงและรุนแรง
หากกระนั้นยังมีหนังอยู่เรื่องหนึ่งที่กลับเฉิดฉายสร้างชื่อเสียงขจรกระจาย โดยเลือกที่จะยอมออกฉายผ่านเทศกาลหนังออนไลน์จนได้รับเสียงตอบรับอันดีไปทั่วโลก เริ่มต้นตั้งแต่การได้รับคัดเลือกโดยเทศกาลภาพยนตร์เมืองคานส์ให้เป็นหนัง Cannes 2020 Label เทียบเท่ากับหนังที่เคยร่วมฉายในเทศกาลฯ ในปีที่ต้องงดการจัดงานจริง จากนั้นหนังก็ได้รับเชิญไปฉาย ณ เทศกาลภาพยนตร์นานาชาติอีกหลายแห่ง เรียกได้ว่าไม่ว่าจะเปิดโปรแกรมเทศกาลใด ก็ไม่พ้นจะต้องได้เห็นหนังเรื่องนี้ร่วมรายการอยู่ด้วย
หนังเรื่องที่ว่านี้คือ Another Round หนังเล็กๆ จากเดนมาร์กของผู้กำกับ Thomas Vinterberg ซึ่งได้นักแสดงดัง Mads Mikkelsen อดีตจอมวายร้ายในภาพยนตร์ชุด James Bond ภาค Casino Royale (2006) มารับบทเป็นคุณครูสอนวิชาประวัติศาสตร์ในโรงเรียนมัธยมกับก๊วนเพื่อนครูหนุ่มใหญ่ที่จะมาลองใช้ชีวิตโดยให้ ‘แอลกอฮอล์’ เป็นเชื้อเพลิงขับเคลื่อนการทำงานในแต่ละวัน ซึ่งสุดท้ายหนังก็ประสบความสำเร็จสูงสุดด้วยการมีชื่อติดโผเข้าชิงรางวัลออสการ์ครั้งที่ 93 ประจำปี 2020 – 2021 ถึง 2 สาขาอย่าง สาขาภาพยนตร์นานาชาติยอดเยี่ยมและสาขาผู้กำกับยอดเยี่ยม ก่อนที่หนังเรื่องนี้จะสามารถคว้ารางวัลภาพยนตร์นานาชาติยอดเยี่ยมมาครองได้ในที่สุด
Thomas Vinterberg ผู้กำกับชาวเดนมาร์กคนนี้มีลายเซ็นเฉพาะตัวในการทำหนังดราม่าสดดิบ ที่มุ่งสำรวจพฤติกรรมและธรรมชาติความเป็นมนุษย์ในสถานการณ์อันไม่ปกติหลายๆ อย่าง เริ่มตั้งแต่การเป็นตัวตั้งตัวตีในการออกตรา Dogma 95 ส่งเสริมนโยบายคืนความบริสุทธิ์ให้กับการทำหนัง ห้ามไม่ให้เห็นอาวุธปืน ห้ามจัดฉากหรือจัดแสงในการถ่ายทำ ห้ามใช้เสียงดนตรีที่ไม่ได้อยู่ในฉาก ห้ามใช้ขาตั้งกล้อง ห้ามแสดงเครดิตผู้กำกับ ฯลฯ และทำหนังสาธิตสำรวจผลลัพธ์ของการเปิดเผยไม่มีความลับต่อกันในงานเลี้ยงฉลองแซยิดของคุณพ่อแห่งครอบครัวเศรษฐีมีอันจะกินครอบครัวหนึ่งเรื่อง The Celebration (1998) จนสามารถคว้ารางวัล Jury Prize จากเทศกาลภาพยนตร์เมืองคานส์
จากนั้นเขาก็มีงานที่ศึกษาว่าภาวะหูเบาเขลาเชื่อคำโกหกใส่ไคล้ของเด็กหญิงตัวน้อยๆ จะสามารถทำลายชีวิตผู้ชายคนหนึ่งได้ถึงขนาดไหนผ่านเรื่อง The Hunt (2012) ซึ่งนำแสดงโดย Mads Mikkelsen เช่นกัน ก่อนจะหันมาสำรวจทดลองว่า หลายๆ ครอบครัวจะสามารถใจกว้างย้ายเข้ามาพักอาศัยในคฤหาสน์หลังใหญ่ร่วมกันเป็นชุมชุนเล็กๆ ได้หรือไม่ใน The Commune (2016) จนมาถึงการทดลองใช้ชีวิตที่ขับเคลื่อนด้วย ‘แอลกอฮอล์’ ใน Another Round เรื่องล่าสุดนี้
ถ้าใครมีโอกาสได้ดูหนังก็คงจะไม่รู้สึกประหลาดใจอีกต่อไปว่าทำไม Another Round ถึงได้กลายเป็นหนังม้ามืดยอดฮิตในช่วงเวลาการแพร่ระบาดของโควิด-19 ที่ชีวิตสาธารณะของผู้คนต้องถูกจำกัดและต้องโยกย้ายมาอยู่โยงเฝ้าอาศัยป้องกันตัวเองภายในอาคารบ้านเรือนไม่ให้เชื้อแพร่กระจายลุกลาม สร้างอารมณ์แห่งความโหยหาคิดถึงการพบปะสังสรรค์ การดื่มกินเฉลิมฉลอง และเต้นรำดื่มด่ำไปกับเสียงเพลงหลากหลายรูปแบบ ซึ่งใน Another Round เราจะได้เห็นการใช้ชีวิตเช่นที่ว่านี้อย่างถ้วนครบ
เรื่องราวหลักๆ เกิดขึ้นที่โรงเรียนประถม – มัธยมศึกษาแห่งหนึ่ง ณ เมืองริมทะเลของเดนมาร์ก โดย Mads Mikkelsen รับบทนำเป็นครูสอนประวัติศาสตร์ระดับชั้นมัธยมศึกษาผู้กำลังเผชิญภาวะวิกฤตแห่งวัยกลางคนหรือ mid-life crisis ซึ่งแม้ว่าเขาจะมีภรรยาที่น่ารัก มีลูกชายสองหน่อที่กำลังโตเป็นหนุ่ม และไม่ได้มีปัญหาด้านการงานการเงินใดๆ แต่ความซ้ำซากน่าเบื่อในอาชีพครูผู้ต้องสอนเนื้อหาเดิมๆ แก่เหล่าลูกศิษย์พฤติกรรมเดิมๆ ก็ช่างเป็นสิ่งที่ไม่น่าพิสมัย แต่ละวันของเขาจึงดำเนินไปอย่างซังกะตาย แม้ว่าโดยภายนอกแล้วเขาจะดูเป็นผู้ชายที่เพียบพร้อมขนาดไหนก็ตาม
จุดพลิกผันเกิดขึ้นเมื่อเขาได้ไปสังสรรค์มื้อค่ำเลี้ยงฉลองวันเกิดเพื่อนครูหนุ่มวัยเดียวกันกับสหายครูอีกสองคน ก่อนที่ครูในก๊วนซึ่งสอนวิชาจิตวิทยาคนหนึ่งจะเปิดการสนทนาในวงเหล้าขึ้นมาว่า เขาได้ไปอ่านเจอข้อสันนิษฐานของนักปราชญ์ชาวนอร์เวย์ Finn Skarderud ว่าร่างกายของมนุษย์มีปริมาณแอลกอฮอล์อยู่ในเส้นเลือดน้อยกว่าที่ควรเป็นอยู่ 0.05% เสมอ เพราะฉะนั้นจงหันมาดื่มกันวันละนิดพอเป็นกระสาย เติมเต็มให้เลือดลมได้สูบฉีด จิตใจมีสปิริตสดชื่นผ่องใส พร้อมรับมือกับหน้าที่การงานและความสัมพันธ์ในครอบครัว ให้ทุกอย่างกลายเป็นเรื่องง่ายโดยอาศัยอานิสงส์จากหยดสุรา
จากนั้นพวกเขาก็ร่วมมือกันเขียนบทความงานวิจัยการทดลองใช้ชีวิตด้วย ‘แอลกอฮอล์’ ไม่ว่าจะเป็นแอบพกขวดเมรัยหรือซุกปนน้ำอมฤตนี้ไว้ในกระติกน้ำเพื่อพาเข้าไปดื่มในโรงเรียน แอบลัดเข้าห้องน้ำแล้วยกจิบกันคนละกรึ๊บสองกรึ๊บก่อนเข้าชั้นเรียน ซึ่งผลลัพธ์ที่ได้กลับทำให้พวกเขาเกิดความคิดสร้างสรรค์ในการปรับเปลี่ยนการสอนด้วยวิธีการที่สนุกสนานอย่างผิดหูผิดตา ส่งผลดีต่อทั้งคุณครู (นักดื่ม) และเหล่าลูกศิษย์ลูกหา จนย้อนกลับมาตั้งคำถามว่าจะห้ามดื่มสุราในเวลางานกันไปเพื่ออะไร?
ด้วยพล็อตเรื่องที่ออกจะตลกขำขันผ่านการเขียนบทโดย Tobias Lindholm และตัวผู้กำกับเอง แต่ Another Round กลับไม่ได้ตั้งตัวเป็นหนังกลั้วเคล้าเมาสุรามุ่งหาความสนุกบันเทิงแบบเดียวกับภาพยนตร์ชุด Hangover ภาคต่างๆ หากเรื่องราวของ Another Round กลับมุ่งสำรวจอิทธิพลและความผูกพันของ ‘เมรัย’ ที่มีต่อหัวจิตหัวใจและการใช้ชีวิตของผู้คนอย่างละเอียดลึกซึ้ง
มีการยกตัวอย่างศิลปินดัง ไม่ว่าจะเป็นนักเขียน Ernest Hemingway ที่แทบจะดื่มไปเขียนไปจนได้ผลงานวรรณกรรมอมตะหลายชิ้น หรือนักเปียโน Klaus Heerfordt ผู้เกิดอาการ ‘นิ้วแข็ง’ ไม่สามารถออกแสดงได้เลย หากไม่ได้จิบก่อนสักกรึ๊บสองกรึ๊บ ทว่าหากได้หยาดทิพย์แตะปลายลิ้นผ่านลำคอลงไปเมื่อไร โน้ตดนตรีอันหวานใสละมุนละไมของ Franz Schubert ก็จะสามารถเปล่งครวญออกมาอย่างจับใจผู้ฟังได้โดยไม่อาจลืมเลือนกันเลย นอกจากนี้หนังยังมีภาพฟุตเทจสั้นๆ ที่แสดงภาพผู้นำระดับโลกทั้งหลายขณะกำลังยกแก้วเมรัย หรือกำลังแสดงอาการเด๋อด๋าเงอะงะ คุมสัมปชัญญะตัวเองไม่อยู่ขณะกล่าวปาฐกถาราวกับว่าเพิ่งจะ ‘bottom-up หมดแก้ว’ เพื่อย้อมใจก่อนจะขึ้นเวที
รายละเอียดเล็กๆ น้อยๆ เหล่านี้ รวมไปถึงพฤติกรรมที่ล้ำเลยขยายพรมแดนการทดลองว่ามนุษย์จะสามารถรับปริมาณแอลกอฮอล์ในร่างกายได้มากที่สุดเท่าใดและจะเกิดผลประการใดบ้าง ก็ล้วนทำให้ Another Round ไม่ใช่หนัง drama-comedy ที่พูดถึงความบันเทิงจากการสังสรรค์ดื่มกินในช่วงเวลาที่ผู้คนกำลังเก็บตัวเฝ้าระวังแบบธรรมดาๆ หากยังสะท้อนให้เห็นด้วยว่าความทุกข์ร้อนวิตกกังวล หรืออาการหมดไฟ (burnout) สร้างความน่าหดหู่ชวนอดสูให้มนุษย์ได้อย่างน่าเวทนาเพียงไหน และเราสามารถแก้ไขปัญหาหนักอกเหล่านี้ได้โดยง่ายดายเพียงใด เหมือนอย่างที่คุณครูหนุ่มรายหนึ่งต้องคอยช่วยเหลือให้กำลังใจลูกศิษย์หนุ่มผู้เกิดภาวะตึงเครียดนอยด์แตกทุกครั้งที่ต้องสอบปากเปล่าจนเกือบจะต้องซ้ำชั้น หากครูคนนั้นจะไม่แนะนำให้ลูกศิษย์ลองดื่มสักกรึ่มหนึ่งก่อนที่จะเข้าห้องสอบ
Another Round จึงเป็นหนังที่เปี่ยมไปด้วยความเป็นมนุษยนิยม เผยให้เห็นมุมที่ทั้งเข้มแข็งและอ่อนแอของผู้คนอย่างจริงใจตามวิสัยของหนังจากฝั่งยุโรป ในขณะที่หากกลายเป็นหนังอเมริกัน (ซึ่งมีข่าวแล้วว่าจะมีการรีเมกเป็นฉบับพูดภาษาอังกฤษ) ก็ยังไม่อาจนึกภาพออกได้เลยว่าจะสามารถสร้างตัวละครพระเอกตามบทบาทของ Mads Mikkelsen ในเรื่องนี้ให้มีความเป็น loser จนไม่หลงเหลือความ cool เท่ในแบบอเมริกันออกมาได้อย่างไร
แน่นอนว่าเนื้อหาของหนังที่สรรเสริญเยินชูพฤติกรรมที่บางสังคมมองว่าเป็นอบายมุข โดยเฉพาะเมื่อเหตุการณ์ต่างๆ เกิดขึ้นในสถาบันการศึกษาอย่างรั้วโรงเรียน ย่อมเป็นประเด็นที่อาจนำไปสู่การถกเถียงเรื่องความเหมาะสมของเนื้อหาของหนังว่าเหมาะควรแก่การเผยแพร่ต่อสาธารณชนในรูปแบบใด เท่าที่ทราบหนังเรื่องนี้ยังไม่ถูกซื้อมาจัดจำหน่ายในประเทศไทย แต่ก็ช่างเป็นกรณีที่น่าสนใจว่างานที่มีเนื้อหาหมิ่นเหม่ศีลธรรมและความถูกต้องเช่นนี้จะผ่านการพิจารณาเรตติ้งจากคณะกรรมการพิจารณาภาพยนตร์และวีดิทัศน์บ้านเราหรือไม่ ในระดับใด
เพราะเอาเข้าจริงๆ Another Round ก็นับเป็นหนังมีสาระระดับคว้ารางวัลใหญ่ ที่กล่าวถึงปมประเด็นอันสามารถถกเถียงโต้แย้งได้ถึง ‘คุณ’ ที่สร้างความเปลี่ยนแปลงได้อย่างมหาศาลของสุราเมรัยต่อการใช้ชีวิตของผู้คน ซึ่งอาจทำให้เราต้องหันกลับมาทบทวนตัวบทกฎหมายเสียใหม่ว่าจะโอนอ่อนผ่อนปรนการเสพน้ำทิพย์ที่ว่าในฐานะเครื่องดื่มชุบชโลมจิตใจได้บ้างไหม และหากจะมีข้อโต้แย้งคัดค้านประการใดก็ค่อยมาว่ากันต่อไป อย่างน้อยๆ ก็ขอให้เราได้เปิดประเด็นกลับมาถกเถียงหารือกันอย่างที่หนังเรื่องนี้ได้ตั้งสมมติฐานเอาไว้ได้อย่างน่าเชื่อเหลือเกิน
และหวังว่าสถานการณ์โควิด-19 จะคลี่คลายกลายเป็นสิ่งที่ควบคุมได้ในเร็ววัน เราจะได้หันกลับมารวมกลุ่มดื่มกินเฉลิมฉลองโดยไม่ต้องวิตกกังวลใดๆ สามารถโอบไหล่ใกล้ชิดบิดตัวเต้นรำไปตามจังหวะแห่งเสียงเพลง ได้กลับมาเข้าเรียนในชั้นเรียน ยืนติดกันร้องเพลงประสานเสียง หรือเปลี่ยนเสื้อผ้าออกเล่นกีฬา เตะฟุตบอล โดยไม่ต้องมาเว้นระยะ ซึ่ง Another Round ได้ทำให้บรรดาภาพเหล่านี้เป็นอะไรที่อยากจะให้หวนกลับคืนมาสักวันนี้พรุ่งนี้กันเลยโดยไม่ต้องรอ!
เรื่อง: ‘กัลปพฤกษ์’
