วรรษกร สาระกุล เรื่อง

กฤตพร โทจันทร์ ภาพประกอบ

ในวันที่ 24 มิถุนายนนี้ เป็นปีที่ 88 นับจากการเปลี่ยนแปลงการปกครองปี พ.ศ. 2475 ที่มุ่งหมายเปลี่ยนประเทศไปสู่ระบอบประชาธิปไตย แม้ว่าจะผ่านมาถึง 88 ปี อายุของประชาธิปไตยไทยกลับน้อยกว่า 1 ใน 4 ของช่วงเวลาที่ผ่านมา และในปัจจุบันที่เรากำลังอยู่ในระบอบประชาธิปไตย 99.99% จึงเป็นโอกาสอันดีที่จะชวนระลึกถึงเหตุการณ์ดังกล่าว โดยผู้เขียนจะนำท่านผู้อ่านสำรวจความสนใจของคนไทยต่อเหตุการณ์นี้ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา ว่ายังคงเป็นที่ระลึกถึงหรือค่อยๆ เลือนลางตามกาลเวลา ผ่านมุมมองของข้อมูล

ปัจจุบัน เมื่อเกิดสงสัยอะไรบางอย่าง สิ่งแรกที่เราทำคือหันไปถามคนใกล้ตัว หรือคนจำนวนไม่น้อยใช้วิธีค้นหาในอินเทอร์เน็ต โดยส่วนใหญ่แล้วผลการค้นหาอันดับแรกๆ ที่มักปรากฏ คือ วิกีพีเดีย หรือ สารานุกรมเสรี แม้ว่าวิกิพีเดียจะยังไม่ได้รับการยอมรับให้สามารถเป็นแหล่งอ้างอิงในงานวิชาการได้ และไม่มีการตรวจสอบความถูกต้องของข้อมูล แต่ก็มีข้อดีหลายอย่าง คือ เป็นแหล่งข้อมูลที่ใครก็สามารถเข้าอ่านได้ฟรี และใครก็สามารถเข้ามาเขียนหรือแก้ไขเนื้อหาได้ ซึ่งอาจทำให้เกิดความไม่สอดคล้องของเนื้อหากรณีมีผู้เขียนหลายคน และไม่สามารถป้องกันผู้ไม่หวังดีมาใส่ข้อมูลเท็จได้ แต่ความอิสระในการเข้าแก้ไขนี้ทำให้โอกาสที่เนื้อหาจะถูกครอบงำโดยคนใดคนหนึ่งมีน้อย นอกจากนี้ ด้วยความที่ใครก็ตามสามารถแก้ไขเพิ่มเติมเนี้อหาเมื่อไหร่ก็ได้ ทำให้วิกิพีเดียเป็นสารานุกรมที่อัพเดทอยู่ตลอด ไม่เป็นหนังสือเล่มเก่าที่เคยเปิดอ่านแล้ว ด้วยประการนี้วิกิพีเดียจึงเป็นแหล่งข้อมูลเบื้องต้นที่น่าสนใจ

นอกจากบริการสารานุกรมเสรี วิกิพีเดียยังเปิดให้เข้าถึงข้อมูลต่างๆ ของเว็บไซต์ได้ ในบทความนี้จึงใช้ข้อมูลการเข้าดูหน้าบทความเป็นตัวแทนแสดงความสนใจของคนได้ จากการศึกษาของ Hootsuite เมื่อเดือนมกราคม 2019 ประเทศไทยมีผู้ใช้อินเทอร์เน็ต 57 ล้านคน หรือประมาณ 82 เปอร์เซ็นต์ของประชากร และเว็บไซต์ที่ได้รับความนิยมมากที่สุด สองอันดับแรก ได้แก่ google.com และ google.co.th ผู้เขียนจึงอนุมานว่าการใช้ข้อมูลการเข้าดูเว็บไซต์จะเป็นตัวแทนที่มีนัยสำคัญ

วิกิพีเดียเปิดให้เข้าถึงข้อมูลการเข้าดูหน้าบทความของแต่ละบทความรายวันได้นับตั้งแต่วันที่ 1 กรกฎาคม 2015 ในรอบเกือบ 5 ปีที่ผ่านมา จำนวนผู้เข้าชมหน้า ‘การปฏิวัติสยาม พ.ศ. 2475’ มีแนวโน้มเพิ่มขึ้นเล็กน้อย เฉลี่ยผู้เข้าชมต่อวัน 697.87 คน โดยวันที่มีผู้เข้าชมสูงสุดคือวันที่ 24 มิถุนายน 2019/2562 ซึ่งเป็นวันครบรอบการปฏิวัติสยามเมื่อปีที่แล้ว มีผู้เข้าชม 7,119 คน

คลิกที่ภาพเพื่อดูภาพขยาย

ยิ่งลบ ยิ่งไม่ลืม

เป็นธรรมดาที่ในวันครบรอบหรือวันสำคัญ ผู้คนจะให้ความสนใจเรื่องราวเกี่ยวกับวันนั้นเป็นพิเศษ อย่างไรก็ตาม เมื่อดูจำนวนวันที่มีผู้เข้าชมสูงสุด 10 อันดับ มีวันที่ไม่ใช่วันครบรอบมีจำนวนผู้เข้าชมแซงวันที่ 24 มิถุนายน คือ วันที่ 16 และ 17 เมษายน 2017/2560 มีผู้เข้าชม 3,680 และ 4,214 คนตามลำดับ ในช่วงเวลาดังกล่าวเป็นช่วงที่มีข่าวหมุดคณะราษฎรถูกเปลี่ยนเป็นหมุดหน้าใส เริ่มมีรายงานข่าวว่าหมุดถูกเปลี่ยนในวันที่ 14 เมษายน 2560 ในวันดังกล่าว ยอดผู้เข้าชมสูงขึ้นกว่า 2,610 เปอร์เซ็นต์ จากวันก่อนหน้าที่มีผู้เข้าชม 73 คน เพิ่มเป็น 1,979 คน และสูงกว่าระดับปกติไปถึง 1 อาทิตย์ ไม่ว่าเป้าหมายของผู้อยู่เบื้องหลังการเปลี่ยนหมุดคืออะไรก็ตาม ในระยะสั้นกลับเป็นการส่องไฟให้มันเด่นชัดขึ้น เป็นการเขียนประวัติศาสตร์ย้ำ และประวัติศาสตร์ที่เขียนขึ้นใหม่ในแพลตฟอร์มนี้ไม่ได้อยู่ภายใต้อำนาจของผู้อยู่เบื้องหลังการเปลี่ยนหมุด

จากกราฟด้านล่างแสดงให้เห็นว่านอกจากช่วงครบรอบวันที่ 24 มิถุนายนที่ยอดเข้าชมสูงสุด ช่วงที่มีข่าวและกิจกรรมเรียกร้องให้คืนหมุดคณะราษฎรมียอดเข้าชมสูงอย่างชัดเจน

คลิกที่ภาพเพื่อดูภาพขยาย

ความสนใจต่อการเปลี่ยนแปลงการปกครอง 2475 เป็นอย่างไรเมื่อเทียบกับวันสำคัญทางการเมืองอื่นๆ

จากกราฟด้านล่าง จะเห็นว่าเมื่อเทียบกับวันที่เกิดเหตุการณ์สำคัญทางการเมืองวันอื่นๆ ได้แก่ วันรัฐธรรมนูญ เหตุการณ์ 14 ตุลา เหตุการณ์ 6 ตุลา พฤษภาทมิฬ และเหตุการณ์สลายการชุมนุมแยกราชประสงค์แล้ว เหตุการณ์ 2475 ได้รับความสนใจค่อนข้างน้อย เป็นรองเหตุการณ์ 14 ตุลา และ 6 ตุลา ส่วนเหตุการณ์สลายการชุมนุมแยกราชประสงค์ได้รับความสนใจน้อยที่สุดแม้ว่าจะเป็นเหตุการณ์ล่าสุดก็ตาม

เหตุการณ์ 6 ตุลา เป็นเหตุการณ์ที่ได้รับความสนใจมากที่สุด ในวันครบรอบ 6 ตุลา ในปี 2016/2559 มีผู้เข้าชมสูงถึง 50,609 คน ส่วนเหตุการณ์ 14 ตุลา ได้รับความสนใจรองลงมา อย่างไรก็ตาม จากกราฟด้านล่างคอลัมน์ด้านซ้ายสุด จะเห็นว่าจำนวนผู้เข้าชมในวันครบรอบเพิ่มสูงขึ้นเกือบเป็นสองเท่าของปี 2018 ในปี 2019

คลิกที่ภาพเพื่อดูภาพขยาย

จากกราฟที่สองซึ่งแสดงการเปลี่ยนแปลงของจำนวนผู้เข้าชมเมื่อเทียบกับวันก่อนหน้าในวันที่เป็นวันครบรอบที่คอลัมน์ซ้ายมือ แสดงให้เห็นว่านับตั้งแต่ปี 2017 ความสนใจเพิ่มขึ้นทุกปี ในปีล่าสุด จำนวนผู้เข้าชมพุ่งสูงเกือบ 400 เปอร์เซ็นต์ของวันก่อนหน้า เมื่อเปรียบเทียบกับวันอื่นๆ อัตราการเปลี่ยนแปลงของผู้เข้าชมมีแนวโน้มลดลง ซึ่งอาจหมายถึงความตื่นตัวที่จะกลับไปย้อนดูบทเรียนลดลง หรืออาจหมายถึงผู้เข้าชมอาจค่อยๆ สูงขึ้นหลายวันก่อนถึงวันครบรอบก็ได้

คลิกที่ภาพเพื่อดูภาพขยาย

ความตื่นตัวของสังคมเมื่อเทียบกับวันสำคัญอื่นๆ

เมื่อเทียบกับวันสำคัญอื่นๆ การเปลี่ยนแปลงการปกครอง 2475 อยู่ในอันดับที่ 13 ของวันสำคัญทั้งหมด 54 วัน โดยส่วนตัวแล้วในเชิงปริมาณถือเป็นอันดับที่น่าพอใจเมื่อเทียบกับความพยายามพูดถึงในสื่อกระแสหลักที่ค่อนข้างน้อยเมื่อเทียบกับวันอื่นๆ เพราะไม่ใช่วันหยุดราชการ และผู้เข้าชมก็สูงขึ้นทุกปี อย่างไรก็ตามสิ่งที่น่าสนใจกว่านั้น คือ จะทำอย่างไรให้สังคมได้บทเรียนใหม่ มุมมองใหม่จากการศึกษาประวัติศาสตร์การเปลี่ยนแปลงการปกครอง ถึงตรงนี้วิกิพีเดียอาจไม่ใช่แหล่งข้อมูลที่ดีที่สุด แต่น่าจะเป็นสื่อและนักวิชาการที่จะช่วยกันถอดบทเรียนเนื่องในโอกาสครบรอบนี้

คลิกที่ภาพเพื่อดูภาพขยาย