101 Visual Journal 2020
บันทึกการทำงานสร้างสรรค์ของ ‘นักสร้างภาพ 101’
ตลอดปีที่ผ่านมา 101 ได้ผลิตผลงานสื่อหลากหลายรูปแบบ ทั้งบทความ สารคดี บทสัมภาษณ์ รายการออนไลน์ นอกเหนือจากการทำงานด้านเนื้อหาที่ทีม 101 ตั้งใจทำแบบเกินร้อยแล้ว การสร้างสรรค์ภาพเป็นอีกหัวใจสำคัญที่พวกเราตั้งใจนำเสนอ
ช่วงนับถอยหลังขึ้นปีใหม่นี้ 101 ชวนอ่านบันทึกเบื้องหลังการทำงานสร้างสรรค์ในปี 2020 ตั้งแต่การตีโจทย์ กระบวนการทำงาน รวมไปถึงความรู้สึก ของทีม ‘นักสร้างภาพ 101’ กราฟิก มัลติมิเดีย และครีเอทีฟ
เริ่มกันที่ ‘101 Visual Journal 2020 : Photo VOL.1’ 36 ภาพถ่ายแห่งปี 2020 โดย เมธิชัย เตียวนะ
2020 เป็นปีที่สังคมไทยประสบพบเจอกับเหตุการณ์มากมาย ตั้งแต่วิกฤตฝุ่น PM2.5, การยุบพรรคอนาคตใหม่, เหตุการณ์กราดยิงที่ Terminal 21 โคราช, การหายตัวไปของวันเฉลิม รวมไปถึงวิกฤต COVID-19 ที่ไม่ได้ทำลายเพียงแค่ปอด แต่ได้กัดกินเศรษฐกิจ และชีวิตของผู้คนอีกมากมาย หลายเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในปี 2020 ได้เปิดให้เห็นบาดแผลเชิงลึกของสังคมไทย ปัญหาไม่ได้เกิดขึ้นแล้วจบลงไป สังคมตั้งคำถามกับปัญหาเหล่านี้จนนำไปสู่การเคลื่อนไหวครั้งสำคัญที่อาจเรียกได้ว่า “อะไรที่ไม่เคยเห็นก็ได้เห็น”
ปีนี้เราได้เห็นสนามหลวงกลับมาเป็นสนามราษฎรอีกครั้ง
ปีนี้เราได้เห็นม็อบที่ไม่มีแกนนำ
ปีนี้เราได้รู้จักกับจีโน่ รถฉีดน้ำแรงดันสูงที่ภาครัฐใช้สลายการชุมนุม
ปีนี้เราได้เห็นเป็ดยางสีเหลืองอยู่เคียงข้างการต่อสู้ของประชาชน
ปีนี้เราได้เห็นตู้คอนเทนเนอร์วางเรียงกันกลางสี่แยกในกรุงเทพฯ
ปีนี้เราได้เห็นผู้คนขึ้นไปยืนเด่นเคียงข้างพานรัฐธรรมนูญบนอนุสาวรีย์ประชาธิปไตย
ปีนี้เราได้เห็นหมุดคณะราษฎรที่ 2
และปีนี้เราได้เห็นการวิพากษ์วิจารณ์สถาบันกษัตริย์ทั้งในออนไลน์และบนท้องถนน
หากย้อนกลับไปเมื่อต้นปีเราคงมิอาจจินตนาการถึงเหตุการณ์เหล่านี้ได้เลย แต่ทว่ามันเกิดขึ้นแล้ว และสังคมไทยจะไม่เหมือนเดิมอีกต่อไป
101 รวบรวม 36 ภาพเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในปี 2020 ปีแห่งการเปลี่ยนแปลงครั้งสำคัญของประเทศไทย
#Mobfest
14 พฤศจิกายน 2563 ในงาน #mobfest #แก้ได้ถ้าแก้รัฐธรรมนูญ กลุ่มอาชีวะเพื่อประชาธิปไตยชูสามนิ้วข้างพานรัฐธรรมนูญหลังจากนำผืนผ้าที่แต่งแต้มด้วยข้อความความฝันจากประชาชนต่อประเทศไทยไปห่มรอบอนุสาวรีย์ประชาธิปไตย
#LaScala
ลาสกาลาแววตาของผู้คนที่กำลังจับจ้องไปยังโรงหนังสกาล่าในวันสุดท้ายของโรงหนังแห่งนี้ ถือเป็นการปิดฉากโรงภาพยนตร์สแตนด์อโลนแห่งสุดท้ายในกรุงเทพมหานคร ที่อยู่คู่สยามสแควร์มากว่า 50 ปี
#ความเหลื่อมล้ำด้านการศึกษา
“ผม แม่ กับป้า นอนด้วยกันในนี้หมดเลย นอนคนละมุม ก่อนนอนก็จะปูเสื่อก่อน” คำพูดของน้องเต้ย นักเรียนชั้น ป.4 ที่บอกเล่าถึงบ้านของตัวเอง ฉายภาพให้เห็นความเหลื่อมล้ำทางสังคมที่กัดกินไปถึงความเหลื่อมล้ำในการเข้าถึงการศึกษา เต้ยไม่ใช่เด็กไทยคนเดียวที่ประสบภาวะเหล่านี้ แต่ยังมีเด็กในระดับประถมและมัธยมศึกษาตอนต้นอีกกว่า 1.1 แสนคนอยู่ในครัวเรือนที่มีรายได้ต่ำกว่าวันละ 100 บาท ทำให้ไม่สามารถเข้าถึงการศึกษาได้
#สู้โควิดด้วยกัน
ท่ามกลางวิกฤตโรคระบาด COVID-19 ไม่เพียงแค่ความน่ากลัวของไวรัส แต่ที่น่ากลัวไม่แพ้กันคือพิษเศรษฐกิจ
#COVID19
ชายคนหนึ่งกำลังยืนรอรถเมล์ท่ามกลางการระบาดของไวรัส COVID-19 ซึ่งเป็นช่วงเวลาที่มีคำสั่งล็อกดาวน์ให้ประชาชนทำงานจากที่บ้าน ลดการเดินทาง และห้ามออกจากเคหะสถานในเวลา 22.00-04.00 น.
#SocialDistancing
หลังจากการประกาศล็อคดาวน์บรรยากาศตลาดสดห้วยขวางยังคงคึกคักอยู่ หลายคนเริ่มซื้ออาหารเพื่อกักตุน ไข่ไก่เป็นหนึ่งในสินค้าที่ขายดีที่สุดในช่วงเวลานั้น ในขณะเดียวกันเริ่มมีการใช้มาตรการการเว้นระยะห่างทางสังคมเพื่อลดการระบาดของไวรัส COVID-19
#ฝุ่นPM25
ในช่วงเดือนกุมภาพันธ์ที่ผ่านมา ฝุ่น PM2.5 ปกคลุมทั่วพื้นที่กรุงเทพ เช่นเดียวกันกับถนนเส้นประดิพัทธ์ที่มุ่งหน้าไปยังแยกเกียกกาย ทำให้มองเห็นสัปปายะสภาสถานอยู่ในม่านฝุ่น
#ฝุ่นPM25
ภาพรอยยิ้มของ พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรี ท่ามกลางสภาวะฝุ่น PM2.5 ที่ประชาชนกำลังเผชิญ
#saveวันเฉลิม
5 มิถุนายน 2563 ดอกกุหลาบถูกวางเรียงกันตรงหน้าภาพถ่ายของเฉลิม สัตย์ศักดิ์สิทธิ์ ผู้ลี้ภัยทางการเมืองที่ประเทศกัมพูชาซึ่งหายตัวไปในวันที่ 4 มิถุนายน 2563 วันเฉลิมเป็นผู้ลี้ภัยการเมืองไทยรายที่ 9 ที่หายตัวไปหลังการรัฐประหาร 2557
#ขีดเส้นตายไล่เผด็จการ
16 สิงหาคม 2563 คณะประชาชนปลดแอกชุมนุมที่อนุสาวรีย์ประชาธิปไตย เสนอ 3 ข้อเรียกร้อง 2 จุดยืน 1 ความฝัน ให้มี ‘ระบอบประชาธิปไตย อันมีพระมหากษัตริย์อยู่ภายใต้รัฐธรรมนูญ’ อย่างแท้จริง
#ถ้าไม่สู้ก็อยู่อย่างทาส
“เราจะไม่หยุด จนกว่าอำนาจมืดจะหมดไป” คำกล่าวจากคณะประชาชนปลดแอกในกิจกรรมแฟลชม็อบที่สกายวอล์ก แยกปทุมวันในวันที่ 8 สิงหาคม 2563
#19กันยาทวงคืนอำนาจราษฎร
กลุ่มแนวร่วมธรรมศาสตร์และการชุมนุมจัดชุมนุมที่สนามฟุตบอลมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ท่าพระจันทร์ ก่อนจะเริ่มเคลื่อนเข้าไปในสนามหลวงเพื่อทวงคืนให้ ‘สนามหลวงกลับมาเป็นสนามราษฎรอีกครั้ง’
#ไพร่พาเหรด
7 พฤศจิกายน 2563 ธงรุ้งหลากสีกับกับขบวนกลุ่มเสรีเทยย์พลัสจัดกิจกรรมม็อบตุ้งติ้ง 2 เพื่อเรียกร้องสิทธิของกลุ่ม LGBTQI+ และข้อเรียกร้อง 3 ข้อของคณะราษฎร 2563 โดยมีสโลแกนว่า ‘นี่คือการขบวนของผู้ถูกกดขี่ที่จะไม่หยุดแม้จะมีอะไรกั้น!’
#ผูกโบว์ขาวต้านเผด็จการ
19 สิงหาคม 2563 โบว์สีขาวกำลังถูกผูกติดกับรั้วของกระทรวงศึกษาธิการเพื่อส่งเสียงให้มีการปฏิรูปการศึกษา และรับรองสิทธิเสรีภาพการแสดงออกของนักเรียน ในช่วงปีที่ผ่านมาโบว์สีขาวกลายเป็นสัญลักษณ์ในการต่อต้านเผด็จการของเด็กนักเรียน
#เพราะทุกคนคือแกนนำ
“แกนนำที่แท้จริงคือประชาชนทุกคน” วันที่ 17 ตุลาคม 2563 เป็นวันแรกที่ทำให้เราได้เห็นบรรยากาศของม็อบที่ไม่มีใครเป็นแกนนำ กิจกรรม Freemic เริ่มเกิดขึ้นปัญหาที่ค่อนข้างเฉพาะกลุ่มและหลากหลายเริ่มถูกส่งเสียงออกมาอย่างต่อเนื่อง
#ม็อบ14ตุลา
แนวหน้าของม็อบในวันที่ 14 ตุลาคม คือ ผู้หญิงถือดอกกุหลาบเดินขบวนจากอนุสาวรีย์ประชาธิปไตยไปยังทำเนียบรัฐบาล
#อีกไม่นานจะเอาธงแดงปักกลางนคร
19 กันยายน 2563 สนามหลวงกลายเป็นพื้นที่ของราษฎรอีกครั้งยึดคืนสนามราษฎรอีกครั้ง
#หมุดคณะราษฎร2563
19 กันยายน 2563 หมุดคณะราษฎรที่ 2 ถูกฝังลงในพื้นที่สนามหลวง ในเวลาต่อมาสัญลักษณ์หมุดนี้ได้ถูกเผยแพร่ไปในโซเชียลมีเดียในหลากหลายรูปแบบ ไม่ว่าจะเป็นธง เสื้อ ผ้าพันคอ หน้ากากอนามัย ฟิลเตอร์ของอินสตาแกรม และอีกมากมาย
#คณะราษฎร2563
14 ตุลาคม 2563 ธงสีแดงรูปหมุดคณะราษฎร 2563 โบกสะบัดในขบวนขณะที่กำลังทางไปยังทำเนียบรัฐบาล
#แสนเสียงแก้รัฐธรรมนูญ
22 กันยายน 2563 iLaw และประชาชนเดินทางไปรัฐสภาเพื่อนำ 100,732 รายชื่อไปยื่นต่อประธานรัฐสภา เรียกร้องให้แก้รัฐธรรมนูญ รื้อระบอบอำนาจของ คสช. เปิดทางร่างรัฐธรรมนูญใหม่ เพื่อสร้างหนทางกลับสู่ประชาธิปไตย
#ม็อบ17พฤศจิกา
ผู้ชุมนุมกำลังเจรจากับเจ้าหน้าที่ในขณะที่เจ้าหน้าที่กำลังใช้รถฉีดน้ำแรงดันสูงผสมสารเคมีสลายการชุมนุมบริเวณแยกเกียกกาย
#สลายการชุมนุมแยกปทุมวัน
หลังจากเริ่มสลายการชุมนุมที่แยกปทุมวันในวันที่ 16 ตุลาคม 2563 เจ้าหน้าที่กระชับพื้นที่เข้ามาเรื่อยๆ จนผู้ชุมนุมแถวหน้าเริ่มถอยร่นลงมาตั้งแนวใหม่และใช้ร่มคันใหญ่เป็นโล่ป้องกันน้ำแรงดันสูง เหตุการณ์ดังกล่าวส่งผลให้สังคมตั้งคำถามกับการใช้ความรุนแรงสลายการชุมนุมที่ปราศจากอาวุธ
#จีโน่
16 ตุลาคม 2563 เจ้าหน้าที่สลายการชุมนุมบริเวณแยกปทุมวัน ซึ่งถือเป็นครั้งแรกของการใช้ ‘จีโน่’ รถฉีดน้ำแรงดันสูงราคา 25 ล้านที่นำเข้าจากประเทศเกาหลีใต้เพื่อควบคุมฝูงชน
#ม็อบ17พฤศจิกา
ผู้ชุมนุมกำลังใช้น้ำเกลือล้างสารเคมีออกจากตา หลังจากเจ้าหน้าที่ใช้รถน้ำแรงดันสูงในการสลายการชุมนุมบริเวณแยกเกียกกาย สารเคมีที่ใช้ผสมในน้ำนั้นเป็นสารเคมีชนิดเดียวกับที่ผสมอยู่ในแก๊สน้ำตา ซึ่งส่งผลให้เกิดอาการแสบตามผิวหนัง มีน้ำมูกและน้ำตาไหล หายไจไม่ออก
#เป็ดเหลืองเพื่อประชาธิปไตย
ซากเป็ดยางสีเหลืองกองอยู่ท่ามกลางตะกอนสารเคมีจากน้ำแรงดันสูง ในเหตุการณ์การสลายการชุมนุมบริเวณแยกเกียกกายในวันที่ 17 พฤศจิกายน 2563
#ม็อบซ้อมต้านรัฐประหาร
27 พฤศจิกายน 2563 หลังจากมีข่าวลือเรื่องการรัฐประหารในโซเชียลมีเดียทำให้กลุ่มคณะราษฎร 2563 ประกาศชุมนุมที่บริเวณห้าแยกลาดพร้าว โดยมีจุดมุ่งหมายเพื่อซักซ้อมรับมือกับการรัฐประหาร
#มินเนี่ยน
8 พฤศจิกายน 2563 ศูนย์รวมประชาชนปกป้องสถาบันฯ (ศปปส.) สังเกตการณ์การชุมนุมของคณะราษฎร 2563 ที่อนุสาวรีย์ประชาธิปไตย
#แก้ได้ถ้าแก้รัฐธรรมนูญ
ช่วงบ่ายของวันที่ 14 พฤศจิกายน ผ้าสีขาวความยาว 30×30 เมตรเดินทางมาพร้อมกับขบวนนักเรียนเลว ก่อนที่ผู้ชุมนุมจะเริ่มเขียนความฝันของตัวเองที่อยากเห็นในรัฐธรรมนูญลงบนผืนผ้า และจบลงด้วยการนำผ้าผืนนี้ที่เต็มไปด้วยข้อความจากประชาชนห่มรอบอนุสาวรีย์ประชาธิปไตย
#จดหมายจากราษฎรถึงสถาบันกษัตริย์
8 พฤศจิกายน กลุ่มคณะราษฎร 2563 ประกาศนัดชุมนุมบริเวณอนุสาวรีย์ประชาธิปไตย เพื่อยื่นจดหมายถึงสถาบันกษัตริย์ โดยใช้ถังสีแดงทำเป็นตู้ไปรษณีย์รวบรวมจดหมายส่งถึงสถาบันกษัตริย์
#ปล่อยเพื่อนเรา
อานนท์ นำภา, สมยศ พฤกษาเกษมสุข, เอกชัย หงส์กังวาน และสุรนาถ แป้นประเสริฐ ได้รับการปล่อยตัวออกจากเรือนจำพิเศษกรุงเทพมหานคร หลังจากถูกจองจำเป็นเวลา 19 วันจากกรณีการเข้าร่วมการชุมนุมที่สนามหลวงเมื่อวันที่ 19 และ 20 กันยายน 2563
#ราษฎรปลดอาวุธศักดินา
ถ้อยคำแถลงการณ์จากผู้ชุมนุมถูกพับเป็นจรวดก่อนที่จะปาเข้าไปในกรมทหารราบที่ 11 มหาดเล็กราชวัลลภรักษาพระองค์ ซึ่งการเรียกร้องเรื่อง พ.ร.ก. โอนกำลังพล และงบประมาณบางส่วนของกรมทหารราบที่ 1 และราบ 11 ไปเป็นของหน่วยบัญชาการถวายความปลอดภัยรักษาพระองค์
#ขบวนเสด็จ
14 พฤศจิกายน 2563 ช่วงเวลาหนึ่งในกิจกรรม MOB FEST ที่บริเวณอนุสาวรีย์ประชาธิปไตย ขบวนเสด็จได้ผ่านบริเวณอนุสาวรีย์ประชาธิปไตย และผู้ชุมนุมได้ยืนหันหลัง ชูสามนิ้ว และร้องเพลงชาติ
#บัณฑิตธรรมศาสตร์ของราษฎร
24 ตุลาคม 2563 ท่ามกลางการซ้อมรับปริญญาของมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ มีการจัดกิจกรรมกิจกรรมถ่ายรูปคู่กับแสตนดี้ ‘คนดังประชาธิปไตย’ เช่น สมศักดิ์ เจียมธีรสกุล และมีการมอบปริญญาบัตรฉบับมหาวิทยาลัยราษฎรและการเมืองให้แก่บัณฑิตที่เข้าร่วมการชุมนุมของคณะราษฎร 2563 ซึ่งเป็นการแสดงออกเชิงสัญลักษณ์เชิญชวนให้ปฏิเสธการเข้ารับพระราชทานปริญญาบัตร
#LandOfContainer
เจ้าหน้าที่กำลังยืนมองตู้คอนเทนเนอร์ที่นำมาวางกั้นการชุมนุมในวันที่ 10 ธันวาคม 2563
#ม็อบ2ธันวาไล่จันทร์โอชาออกไป
2 ธันวาคม 2563 ครูใหญ่ อรรถพล บัวพัฒน์ แสดงออกเชิงสัญลักษณ์โดยการทุบศาล(พระภูมิ) หลังจากคำตัดสินประยุทธ์ ไม่มีความผิดกรณี ‘พักบ้านหลวง’
#ช่วงเวลาแห่งประชาธิปไตย
14 พฤศจิกายน 2563 ณ ช่วงเวลาหนึ่งใน MOB Fest ผู้ชุมนุมเข้าไปในพื้นที่ตรงกลางของอนุสาวรีย์ประชาธิปไตย ทำให้เกิดการปะทะกับเจ้าหน้าที่ ก่อนที่จะนำผ้าสีขาวที่กลุ่มผู้ชุมนุมได้เขียนข้อความไว้มาคลุมบริเวณตรงกลางของอนุสาวรีย์ประชาธิปไตย